Հորիզոն շաբաթաթերթի գրական յաւելուածը
Ոճաբանութիւնը գեղեցիկ խօսելու եւ գրելու արուեստն է:
Ան շատ ընդարձակ գիտութիւն մըն է, որուն հնագոյն դարերէն սկսեալ նուիրուած են անհամար աշխատութիւններ՝ բոլոր լեզուներով: Նաեւ հայերէն:
Մեր նպատակը այստեղ ոճաբանութեան հետեւողական սերտողութիւնը չէ, այլ անոր մէկ քանի երեսակներունը միայն, որոնք Continue reading “Աւելորդաբանութիւն”
Հայ-իրանական յարաբերութիւնները պատմական շատ խոր անցեալ ունին: Այս յարաբերութեանց ակնարկող առաջին շօշափելի վկայութիւնը կը գտնենք յոյն զօրավար-պատմիչ Քսենոփոնի «Նահանջ բիւրուն»-ի մէջ. ըստ որուն՝ Հայաստան 6–րդ դարուն անկախութիւնը կորսնցուցած՝ պարսկական իշխանութեան սատրապութիւններէն(1) մէկն էր՝ 13-րդը: Պարսից Դարեհ Ա. արքան իր Բեհիսթունի արձանագրութեան մէջ կը Continue reading “Հայերէնի իրանական փոխառութիւնները”
Կրակը կարելի՞ է վառել…
Կարելի է վառել/այրել մատը, լեզուն, վրան-գլուխը, տուն մը, թէկուզ ամբողջ քաղաք մը՝ Հռոմի Ներոնին հետեւողութեամբ, բայց վառել կրակը… ահա այս է, որ ըմբռնելի չէ հոսհոսներուս, սակայն ըմբռնելի է արեւելահայուն:
Եթէ ծխախոտ մը ծխելու համար յանկարծ նկատեցիր, թէ լուցկի չունիս, Continue reading “«Հայերէնը կը զուարճանայ» շարքէն”
Հեղինակ՝ Մարզպետ Մարկոսեան. Անթիլիաս 2023
Եռագրութեան այս երրորդ եւ վերջին հատորը իր որակով կը յիշեցնէ Կանայի հարսանիքի գինին. այստեղ հեղինակը յուզող բազմաթիւ հարցեր կարծես կը յանգին իրենց աւարտին՝ իւրաքանչիւրը ստանալով իր լուծումը: Դրուած հարցերուն լուծում առաջարկելու գեղեցիկ սովորութիւնը արգասիքն է Մարզպետ Մարկոսեանի պայծառ ու որոնող մտքին, որ յատուկ էր իրեն վաղ երիտասարդութեան օրերէն, իսկ ժամանակը աւելի սրած ու ազնուացուցած է զայն: Continue reading “Քաղաքներու կախարդանքը — Գ. Թեւաբեկ հրեշտակներու քաղաքին մէջ”
Գլխագրում
Գլխագրումը մեր ցաւոտ հարցերէն մէկն է, որ յարատեւ կը հալածէ մեզ առանց օրինականութեան ու միօրինակութեան ցանկալի մակարդակներուն հասնելու կամ մօտենալու. ամեն մարդ ազատօրէն եւ խելքին փչածին պէս կը գլխագրէ. հարցնող-դնող չկայ: Է՜հ, աշխարհը իրար անցած՝ գլուխը առեր կ’երթայ, հիմա ժամանա՞կն է գլխխագրերով զբաղելու: Continue reading “«Հայերէնը կը զուարճանայ» շարքէն”
Այս հարցին պատասխանելէ առաջ ի մտի ունենանք գրողական այն համամարդկային ճիգը, որ կը կայանայ խօսքը, աւելի ճիշդը՝ անոր բառերը, հնչիւն առ հնչիւն արձանագրելու մէջ: Երբ, օրինակ՝ կը լսենք «ծառ», ապա ի մի կը կցենք նշանագրեր կամ տառեր, որոնք յաջորդաբար կը նշեն ծ, ա, ռ հնչիւնները՝ ունենալու համար ծառ բառը: Continue reading “Եգիպտականք (Զ)”
Ձեզմէ քիչեր պիտի ուզէին հաւատալ, թէ դաստիարակ բառը, որ դպրոցական այնքան ազնիւ եւ յուզիչ յուշեր կ’արթնցնէ, կրնար պարսկերէն եղած ըլլալ:
Այդպէս ալ է՛, եւ բառացի կը նշանակէ «ձեռքէն բռնող»:
Այդ ի՞նչ ձեռք բռնող է, — պիտի հարց տաք աւելի զարմացած:
Ուրեմն դաստիարակը երեխաները խնամող, անոնց օգնող, զանոնք կրթող, անոնց ձեռքը բռնած առաջնորդող եւ ամեն հաւանական Continue reading “Դաստ… դաստառակ… դաստիարակ”
Մեր նախորդ յօդուածին մէջ ակնարկեցինք եգիպտերէն սորվողին առջեւ ծառացող դժուարութիւններուն, յատկապէս եգիպտական մեհենագիր բառերուն մէջ մտնող այն տարրերուն, որոնք պարտադիր մաս կը կազմեն անոր, միւս կողմէ՝ արտասանական ոչ մէկ արժէք ունին: Առ այս յիշել khepri-ն՝ որուն վեց մեհենագրերէն չորսը չեն արտասանուիր: Continue reading “Եգիպտականք (Ե)”
Այնուհետեւ օրերը նորանոր թելադրանքներ բերին Շամպոլիոնին, եւ ան յաջողեցաւ վերծանել եգիպտերէնի գրային համակարգի հնչիւնագիր մօտ 30 գրանշաններու՝ գրեթէ ամբողջութիւնը, եւ առ այս ան 1824-ին շարադրեց տեղեկագիր մը՝ ուղղուած եգիպտագէտներու:
Տպաւորութիւնը ցնցիչ էր, թէեւ քննադատներ ալ ունեցաւ անխուսափելիօրէն, որովհետեւ այնքան անակնկալ ու մեծ էր Continue reading “Եգիպտականք (Գ)”
Առաջին վերծանումները
Ռոզեթեան քարի առաջին շերտին մէջ յստակօրէն զանազանելի են հինգ յատուկ ձուաձեւ շրջանակներ, իւրաքանչիւրը ձախ ծայրէն օժտուած ուղղահայեաց գծիկով մը:
Շամպոլիոն դիւրաւ կրցաւ ենթադրել, թէ այդ շրջանակներուն մէջ կը գտնուի Պտղոմէոս (Ptolmis) փարաւոնին անունը, քանի որ յունական հատուածին մէջ ճիշդ հինգ անգամ յիշուած է այդ անունը: Continue reading “Եգիպտականք — Բ —”