«Այնպէ՛ս թաղենք, որ հազար տարի էլ ծի՛լ չտայ»

Զօրայր Խալափեան

Սինթադէն Միջնաշէնում մոռացուած չէր, նրա մասին խօսում էին անգամ նրանք, որ չէին տեսել, բայց լսել էին մեծերից: Այնքան յաճախ էր նրա անունը ջրի երես գալիս խօսակցութիւններում, որ ակամայ ստեղծուել էր նրա առասպելը Միջնաշէնում: Նրան չտեսած մարդիկ վիճում էին ըստ լսածների: — Այո՛, ես նրան չեմ տեսել, բայց աչքս բացած օրից լսել եմ ընկեր Սինթադէի անունը, թէ նա ինչե՜ր արեց խորհրդային իշխանութիւնը հաստատելու ու յատկապէս երեսնական թուականներին գիւղի սոցիալիստական վերափոխման գործում: Մէկ Continue reading “«Այնպէ՛ս թաղենք, որ հազար տարի էլ ծի՛լ չտայ»”

Կեցցէ՛ Զէյթուն

ՇՈՂԵՐ ՃԵԼԼԱՏԵԱՆ

Դպրոցէն վերադարձին անմիջապէս պէտք է լծուինք տնային պարտականութիւններ կատարելու աշխատանքին, որ ընդհանրապէս կը սկսի նոյն յանկերգով.
— Հայերէն ի՞նչ ունիք այսօր :
Այդ օրը տղաս, որ հինգերորդ դասարանի աշակերտ էր, թուղթ մը ձեռքին մօտեցաւ ինծի .
— Մա՛մ, հայերէնի ուսուցչուհիս խնդրեց, որ այս թուղթին վրայ Continue reading “Կեցցէ՛ Զէյթուն”

ՃԻՉ

Կոմիտաս Դանիէլեան

1

Տղան վերադարձաւ ադամամութին: Մայրը, որ ամբողջ գիշեր սրտատրոփ սպասում էր նրան, թեթեւացած շունչ քաշեց:
— Ինչո՞ւ այսքան ուշացար, — հարցրեց նա:— Հօ բան-ման չի՞ պատահել:
— Չէ, — տղան ոտքերն ազատեց կօշիկներից ու գլխարկը հանելով, զգուշօրէն մեկնուեց մօր կողքին: Սաստիկ յոգնել էր:— Ինչպէ՞ս ես:
— Անտէր ոտքերս գնալով աւելի են ծանրանում, — նա ափերի մէջ առաւ որդու մրսած մատները, մօտեցրեց շուրթերին` փորձելով տաքացնել: Continue reading “ՃԻՉ”

Երգող արեւին երկիրը…

Կարօ Պօհճալեան

Երկաթուղիի գլխաւոր կայարանի տոմսավաճառի խուցին մէջ տարեց մարդ մը սեղանիկի մը առջեւ նստած, տրցակներով տոմսերը կը համրէր:
— Բարե՛ւ, — ըսի խցիկին կլոր պատուհանին առջեւ, — աշխարհի ամենախաղաղ անկիւնը երթալու տոմսակ ունի՞ք…
Մարդը վայրկեան մը դադրեցաւ տոմսակները համրելէ եւ.
— Ի՞նչ տեսակ խաղաղ երկիր, — հարցուց:
— Տեղ մը, ուր պատերազմ չըլլայ, մարդիկ զիրար յարգեն, համերաշխ ապրին եւ «դրսեցի»ի խտրականութիւններ տեղի չունենան… Continue reading “Երգող արեւին երկիրը…”

Խաւարի դռներով

Նորեկ Գասպարեան(*)

Հատուած « Շուշեցի մի ծիծաղող տղեկ» գրքէն (Անտարես, 2023)

… Տղերքը ոտքից մինչեւ գլուխ զինուած, խաւարի դռները մէկ-մէկ բացելով, կանգ առան թշնամու խրամատների մատոյցներում: Լսելի էին խրամատում պահմտոցի խաղացող ձայները, շան հաչոցը, խրամատի ճակատը քորող քամու անհանգիստ շնչառութիւնը: Տղերքը մի քանի շաբաթ պատրաստուել էին, ուսումնասիրել տեղանքը, հակառակորդի Continue reading “Խաւարի դռներով”

Հայն ու թուրքը

Ծովինար Խաչատրեան

Հատուած՝ «Գիւրջեւանի վերջին բնակիչը» վիպակէն

Իբրահիմը հինգ օր եկաւ-գնաց, հակաբիոտիկ սրսկեց Աբգարին, ում մօտ թոքաբորբ էր սկսուել: Աղջիկն էլ էր հազում, բայց նրա մօտ թեթեւ մրսածութիւն էր: Քիրվան նաեւ ուտելիք էր բերում՝ կաթ, ձու, խաշած միս: Օրական մի քանի ժամ նրանց մօտ էր մնում:
Աբգարը ոտքի կանգնեց, բայց չափազանց թոյլ էր ու հիւծուած: Նա Իբրահիմին ոչինչ չասաց փախուստի փորձի մասին: Պատմեց Ծաղիկ Continue reading “Հայն ու թուրքը”

Մեծապատիւ մուրացկաններ

Յակոբ Պարոնեան

Հազար ութը հարիւր եօթանասուն… չեմ յիշեր՝ քանիին, սեպտեմբերի երեսունը մէկին, — ներեցէք, երեսունին պիտի ըսէի, վասնզի սեպտեմբերն երեսուն օր միայն ունի, — երկար եւ ընդարձակ թիկնոցի մը մէջ փաթաթուած միջահասակ եւ գիրուկ մարդ մը, որ Տրապիզոնի շոգենաւէն նոր ելած էր, Ղալաթիոյ նաւամատոյցին վրայ կայնած՝ նաւակէ մը իւր սնտուկները հանել կ՚աշխատէր։ Continue reading “Մեծապատիւ մուրացկաններ”

Միշտ ապրող էջեր — ՄԷՀՄԷՏ ԷՖԷՆՏԻԻ ՀԵՏ

Ռուբէն

Ընթերցողին կը ներկայացնենք Ռուբէնի (Մինաս Տէր Մինասեան) յուշերէն վերցուած այս էջերը, ուր ան կը պատմէ 1908-ին Վանի մէջ կայացած ուշագրաւ հանդիպման մը մասին հայազգի ոստիկանապետ Մէհմէտ էֆէնտիին հետ, որուն նախապէս հանդիպած էր նախորդ տարին Մշոյ մէջ։ Նշենք, որ Մէհմէտ էֆէնտիի կերպարը ընդգրկուած է նաեւ Խաչիկ Դաշտենցի «Ռանչպարների կանչը» վէպին մէջ որպէս «մանազկերտցի վարժապետ պարոն Աւետիս», որ դաւանափոխ կ՚ըլլայ եւ կը դառնայ ոստիկան Մէհմէտ էֆէնտի։ Ազգային տագնապի այս բախտորոշ օրերուն տեղին է անգամ մը եւս կարդալ այս էջերը, որոնք իւրատեսակ լոյս կը սփռեն ներկայ իրադարձութիւններուն վրայ։

Հորիզոն գրական

Մէհմէտ էֆէնտիի մօտն եմ։ Նոյն հսկան է, թիկնեղ բարձր, կուրծքը դուրս Continue reading “Միշտ ապրող էջեր — ՄԷՀՄԷՏ ԷՖԷՆՏԻԻ ՀԵՏ”

Արցախ—Նիւ-Եորք երկնային ճեպընթաց

Մհեր Իսրայէլեան

Աշխարհի մոռացուած անկիւնում, ուր բոլորը բոլորին սիրում են ու միաժամանակ ատում, ապրում էր մի եօթնամեայ, իսկ աւելի ճշգրիտ հաշուարկով՝ գուցէ վեցուկէսամեայ աղջիկ։ Ու քանի որ իր պէս հազարաւոր աղջիկներ կային ու բոլորի մասին մէկ պատմութեան մէջ անհնար է գրել, յանուն արդարութեան անունը սրտումս կը պահեմ, թող լինի բոլորի մասին, նրանց, որոնք աշխարհի մոռացուած եզերքում սպասում են իրենց եօթնամեայ տարեդարձի գալստեանը։ Նա դեռ շատ փոքր էր սիրոյ եւ ատելութեան նրբերանգներն ըմբռնելու, աշխարհի Continue reading “Արցախ—Նիւ-Եորք երկնային ճեպընթաց”

Միշտ ապրող էջեր — ՆԿԱՐԻՉՆԵՐՈՒՆ ՆԿԱՐԻՉԸ

Անդրանիկ Ծառուկեան

Թութի եղանակն էր։ Հոսանք մը կար Ծաղկոցին մէջ առտուն կանուխ պարտէզները երթալու: Պզտիկ պարղուտ մը կու տայինք պարտիզպանին երկու հոգիի համար, եւ ազատօրէն կը բարձրանայինք մեր ուզած թութի ծառը։ Կրնայինք ուտել այնքան, որքան որ կարելի էր, բայց իրաւունք չունէինք հետերնիս թութ տանելու։ Մեզմէ մաս մը կը մտնէր պարտէզ, վճարելով։ Միւսները կը սպասէին դուրսը եւ յարմար րոպէին կը յաջողէին սպրդիլ ներս եւ շուլլուիլ ծառէ մը վեր։ Պարտիզպանները առհասարակ բարեացակամ էին։ Կը բաւէր որ քանի Continue reading “Միշտ ապրող էջեր — ՆԿԱՐԻՉՆԵՐՈՒՆ ՆԿԱՐԻՉԸ”