Փողոցը

ԹԱՄԱՐ ՏՕՆԱՊԵՏԵԱՆ ԳՈՒԶՈՒԵԱՆ

Իրը չէ, իրմէ հետք մը չի տեսներ վրան. քար մը, ուր նստած ու երազներ հիւսած ըլլայ, ծառ մը, որուն վրայ գրած ըլլայ, ցանկապատ մը ուրկէ ցատկած կամ ինկած ըլլայ, անկիւն մը, ուր… կեանքէն պահուըտած ըլլայ։ Եօթը տարի առաջ բնակութիւն հաստատեցին իր ձախ թեւին վրայ. զայն կը բաժնէ մօտ քառասուն տուներու, զանազան թռչուն ու չորքոտանի արարածներու, ծառ ու ծաղիկներու հետ։ Ինչպէս Օնթարիոյի մէջ շատ փողոցներու անունները, այս մէկն ալ Լոնտոնի արուարձաններէն մէկուն անունը կը կրէ. Քրիքլուուտ։
Սկիւռ մը, գոհ իր առտուան արդիւնաբեր փնտռտուքէն, իրենց տան դիմացի բարձր ծառէն սրընթաց կը մագլցի՝ որսը պահելու. նստարանին վրայ կին մը իր փոքրիկը կ՚օրօրէ ու անդին, Ճունը, իրենց իննսունամեայ մենակեաց դրացուհին, ձախ աչքը կապած ու քիթ-բերան ծածկած, ձիգ հասակով գաւազանին յենած՝ դէպի պուրակ կ՚ընթանայ։ Այսօր ինքնաշարժը դուրս չէ հանած. հազար տարուան Ճակուար մը որ կառատունէն դուրս բերած ատեն անպայմանօրէն պիտի քսքրկտուէր իր վեհաշուք ելքը խանգարող ինքնաշարժին։
Մուտքէն դիտուած՝ կիսալուսնի կը նմանի փողոցը՝ եռայարկ ու իրարու կից կառուցուած տուներու շարանով ու փոքր, խնամուած պարտէզներով զարդարուն։ Իրմէ կը հոսի ծառապատ երկու արահետ դէպի զայն գրեթէ շրջապատած պուրակը։ Կեդրոնը, իր հնամենի ու շքեղ կառոյցով, կանգնած է ժառանգութեան պիտակաւորումով պահպանուած տուն մը։ Ո՞վ կը բնակի այդ տան մէջ, յաճախ կը մտածէ։
Փողոցը քեզ կ՚արթնցնէ պէս-պէս թռչուններու ճռուողիւնով. հեռուէն եկող հանրակառքի յամրաքայլ ընթացքը կը խառնուի ծիտերու խնճոյքին, որուն կը միանան ընտանի շուներու քսվռտուքն ու հաջոցը, իրենց հլու հնազանդ տէրերուն գոհունակ աչքերուն ներքոյ։ Այսպիսով, կիսաբաց աչքերը որոնք տակաւին իրենց վերմակին տակէն ելլել պիտի չուզէին, կամայ թէ ակամայ ոտքի կը ցատկեն։
— Gooood boy, gooood boy…,— ապրիս ըսել ուզելով, իր թաւ, հարուստ ձայնով միապաղաղ կը կրկնէ դրացիներէն մէկը ու կը հաւաքէ գաճաճ ոտքերով Մոճոյի ետեւէն։
Երանի այդ տղան հայ ըլլար, կը մտածէ. երգչախումբը պասերու պէտք ունի։
Թորոնթոյի սովորական եռուզեռէն կտրուած է քաղաքին հիւսիսը հիմնուած Թհորնհիլլ շրջանը, ուր թաքնուած է փողոցը իր համեմատաբար հանդարտ առօրեայով։ Գարնան ու ամռան ամիսներուն, հեծանիւներու վրայ սուրացող փոքրերն են, որ յաւելեալ կեանք կու տան իրեն. փոքրերը ու երբեմն իր տան շեմին նստած հաշմանդամ պատանին, որ ի զուր կը փորձէ ձայնը բարձրացնել անցնողէն բարեւ մը գողնալու յոյսով։
Գիշերները, ծղրիթներու համանուագին կը միանայ շրջանի իրլանտական փապէն (ճաշարանէն) վերադարձող թեւանցուկ զոյգերու քրքիջը։ Կինըսի ազդեցութիւնն է անկասկած։ Տերեւաթափին, քամին ոլորապտոյտ խաղերով մայթին անկիւնները կը քշէ կարմրաւուն տերեւները — մինչ փայտէ կրակարաններուն բոյրը «աշխարհ կ՚առնէ», ինչպէս յաճախ կ՚ըսէ մայրը իր այցելութեան ընթացքին։ Իսկ ձմռան ամիսներուն, փողոցը համբերութեամբ կը տանի իր ճակատագիրը. մերթ սառոյց, մերթ ձիւն, յաճախ սառուցախառն ձիւնամրրիկ, որ կը ծեծէ իր իւրաքանչիւր անկիւնը, ճերմակին խառնելով դիմադրող լապտերներուն հազիւ տեսանելի լոյսը։ Մէկական թի իրենց ձեռքին՝ ձիւն մաքրելու կ՚ելլեն բնակիչները։
— No, not you June, please get inside, I will clean your stairs (ոչ, դուն չէ Ճուն, դուն ներս անցիր, ե՜ս կը մաքրեմ աստիճաններդ)։
Յակոբն է, ամուսինը։ Ճուն սիրահարած է Յակոբին. յաճախ փողոցին անկիւնը կանգնած կը զրուցեն միասին։ Օր մը Զուիցերիոյ լեռներուն մասին է նիւթը, օր մը համակարգիչը աւրուեր է, օր մը Զոուին՝ չարաճճի կատուն կորսուեր է, օր մը ինկեր աչքը վնասեր է… Ճունին պատմութիւնները չեն պակսիր։
Կաղանդի օրերուն, պսպղուն լոյսերը պատած են փողոցը։ Յաճախ կրակարանին դիմաց նստած մերթ կը կորսուի ճարճատող կրակի բոցերուն մէջ, մերթ հաճոյքով կը դիտէ ձիւնին մէջ կորսուած պուրակը, ճերմակին մէջ թաղուած փոքրերն ու իրենց անբաժան շուները, ձիւնագնդակ խաղացողները ու զինուորներու պէս շարուած կաղանդ-պապաները։ Յակոբն ալ անընդհատ փայտ կ՚աւելցնէ կրակարանին։
Շատ չմնաց. աչքդ գոցէ-բաց արդէն կաղանդ է,— պիտի ըսէր մեծ մայրը ու դիտէր իր թոռները, որ դէմ դիմաց ծալապատիկ նստած՝ իրենց աչուկները մեքենաբար կը գոցէին ու կը բանային շարունակ։ Եւ կեանքը կը հոսէր կաղանդ-պապաներով։
Ծունկերը ափերուն մէջ առած՝ յուշերը կը գգուէ. մէկ առ մէկ կը ցցուին, լաւն ու վատը, երբեմն բոլորը միասին կը խուժեն, տակն ու վրայ կ՚ընեն հոգին ու վար կը յորդին այտերէն։ Կը նայի պատէն կախուած գեղանկարչութեան. տախտակի վրայ ներկուած կապոյտը, ափին շարուած հնամաշ ու կարմիր կղմինտրներով տուներն ու հեռուն, ցանցառ ամպերուն տակ երեւցող լեռնաշղթայ մը։ Զայն շրջանակի մէջ անցնողը առաջարկած էր ջնջին գումարով մը ծածկել մէջտեղի գրեթէ քառանկիւն ծակը։
— It’s ugly like this, (տգեղ է այս ձեւով) ըսած էր. let us fix it (շտկենք զայն).
Պնդած էին որ շատ գեղեցիկ կ՚ըլլայ եւ որ պատրաստ են քիչ ծախսով «շտկել»ու։
— No. please don’t touch that (ոչ, խնդրեմ. մի դպնաք ատոր)։

Մերժելով մերժած էր, այնպէս ինչպէս տարիներ առաջ իրմէ կրտսեր քոյրը մերժած էր պարապ փամփուշտի կտորը յանձնել կառավարական պաշտօնեային, որ իրենց պայուսակները կը քննէր Թորոնթոյի Փիրսըն օդակայանին մէջ։
Ծնողքէն պահած էր տուփիկը, ուր հաւաքած-լեցուցած էր ծամակալները. եւ ոչ միայն։
— No, this is mine (ոչ, ասիկա իմս է),— ըսած էր։ Տեսնելով փորը տնկած ու գնդակի պէս կլոր դէմքով պաշտօնեային յանկարծակի ու մէկ յօնքը երկինք հասած պիշ պիշ նայուածքը, պոչիկներն ու կլոր աչքերը շարժելով դարձած էր մօրը՝
— Մամա չե՜մ տար, իմս է ասիկա,— ապա ետ դառնալով պաշտօնեային՝
— This is mine, mine, this was going to kill my sister! (իմս է, իմս. ասիկա քոյրս պիտի սպանէր),— ըսած էր՝ ոտքը գետին զարնելով վճռակամ։
Ու երկիր իջեւանած մարդոց նայուածքները զսպանակի արագութեամբ դարձնելով իրենց ուղղութեամբ։
Տակաւին երէկ էր։
Նեղլիկ ու ծառապատ զառիվայր երկարող թաղ մը, երկաթեայ դարպասով պալատ մը ու հնամաշ քարերէն դուրս ժայթքող ճերմակ ծաղիկներ։ Փոքրիկ տոտիկներով, սակառ ու գոգնոց, մերթ քալելով, մերթ ցատկռտելով՝ առտու կանուխ դպրոց կ՚երթար։ Փողոցէն վար կը վազէր խուսափելով մօր ու մեծմօր ձեռքերէն, աջ կը դառնար ու քիչ մը վեր ու ձախ թեքուելով հինգ վարկեանէն Սուրէն Խանամիրեան ազգային գոլէճի դարպասէն ներս կը վազէր։ Իշխանուհի պիտի ըլլար այդ տարի, ամավերջի հանդէսին վարդագոյն ու երկար հագուստը հագած պիտի բռնէր իր խաղընկերին ու սրտիկին՝ կապուտաչեայ Յակոբիկին ձեռքն ու միասին պիտի պարէին. չէ՞ որ կարկանդակին մէջի գնդիկը իրեն ելած էր։ Մայրը հագուստը կ՚արդուկէր, երբ դուռը զարնուեցաւ եւ Մինաս քեռին՝ մօր զարմիկը, զոյգ մը նոր ճերմակ կօշիկ բերաւ իրեն ու զոյգ մըն ալ՝ փոքրիկ քրոջը։ Կօշիկները գրկած անկողին մտած էր այդ գիշեր։
Բայց չեկաւ հանդէսը. չպարեց պարը։ Ու այդ օրուընէ անդին երբեք, երբե՜ք չներեց աշխարհին։
Երկիր մոլորակի պէս-պէս եղանակներուն չէր հետեւեր իր փողոցը։
Ունէր միայն երկու եղանակ. պատերազմ եւ խաղաղութիւն։
Երկուքը զուգահեռ կ՚ընթանային ինչպէս կեանքն ու մահը։

Մանկութենէն փափաք ունէր դաշնամուր սորվելու։ Անչափ կը սիրէր տանտիրոջ տան դռան զանգը. կոճակը սեղմելէ ետք, որքան ուշ բանային դուռը այնքան աւելի կը բազմապատկուէր ուրախութիւնը՝ Պեթհովընի Für Elise-ի նուագին վրայ երազներ կը հիւսէր։ Փոքրիկ սեւ դաշնամուրը ծունկերուն վրայ կը դնէր, աչքը կը գոցէր ու մատները վրան կը սահեցնէր աջ ու ձախ։
Իր մէջ կեանքը կը ծաղկէր օրական, պատանեկութիւնը դուռը զարկած էր, Մեծարենց ու Վարուժան հետը անկողին կը տանէր։ Պալատին փոքրիկ մուտքին երկաթեայ ճաղերուն դուրսը, մայթին վրայ կը նստէր յաճախ վազվռտուքէն շնչասպառ ու թաց մազերով, բայց տակաւին կը յամառէր հեծանիւ քշել։ Նոյն այդ դռան առջեւ, ուրկէ յաճախ պալատին տէրը՝ Հանրի ֆարաոն, իր ջրամբարը տրամադրած էր թաղի բնակիչներուն, երբ ջուր-ելեկտրականութիւն շաբաթներով կ՚անհետանային, ինքն ու քոյրը շարքի մէջ կը մտնէին՝ դոյլերով ջուր կրելու վեց յարկ, երբեմն ալ ճամբու վրայ Տիկին Շուշանիկին դրան առջեւ դնելու դոյլը։
Տիկին Շուշանիկը. մանրակազմ, բարակ շրթունքով, բարակ մազերով տարեց այրի մըն էր, որուն խօսիլը չէր լսած տակաւին. հայախօս էր հարկաւ, բայց Լիբանանի հայութեան այն զանգուածին կը պատկանէր, որ իրենց կեանքին մէջ արաբերէն սորվելու հարկը չեն զգացած։ Ու այս խեղճը, որուն միակ որդին գործով ճամբորդած էր օր մը, լեղապատառ վիճակի կը մատնուի երբ շէնքին ապակեայ ու ճաղերով պատած դուռը կը ծեծեն։ Զինեալներու ընտանիքներուն համար տուն ապահովելու եկած են, լսելով որ շէնքին մէջ պարապ տուն կայ։ Հնարամիտ մայրը անմիջապէս զինք ու քոյրը իրենց խաղալիքներով ու գիրքերով Տիկ. Շուշանիկին մօտ կը ղրկէ, որպէսզի եթէ պատահի, որ իր տան դուռը զարնեն, գոնէ արաբերէն խօսող մը ըլլայ եւ այնպէս մը երեւի- որ բազմանդամ ընտանիք կ՚ապրի տան մէջ։
Իսկ հեծանիւը դրացիին տղուն «հեծիկն» էր. Տիկին Շուշանիկենց դիմացի, դրացին պատերազմը հազիւ փրթած, ընտանեօք Ամերիկա գաղթեր էր, տան բանալիները յանձնելով իր քրոջ։ Պատերազմի օրերուն, երբեմն ստիպուած կ՚ըլլային վեցերորդ յարկէն երկրորդ յարկ իջնելու, քիչ մը ապահով զգալու համար, թէեւ ապահով տեղ չկար։ Աչքը զարկած էր հեծանիւը, դեղին Միրաժ մը, որ իր փոքր մարմնին անյարմար բան մըն էր, որուն պատճառով ալ օր մը սիրելի Տէր Թոնդեանին բախեր էր. հեծանիւէն վար իյնալէ ետք, անմիջապէս ոտքի կանգնած ու իր կատարելապէս սորվածին համաձայն՝
— Օրհնեցէ՜ք Տէր հայր,— թռած էր բերնէն, ճակատը Տէր հօր աջին տանելով։
Այդ օրուան օրհնանքը յանդիմանական շեշտ ունէր վրան։
Իր հօրենական տան կից շէնքին մէջ կը բնակէր Տէր Թոնդեան. գրեթէ օրական կը հանդիպէին փողոցը, երբ ան առաւօտ կանուխ կ՚ուղղուէր դէպի Ս. Նշան առաջնորդանիստ մայր եկեղեցի։ Օ՜ որքան յամառ էին եկեղեցւոյ զանգերը, որոնց կու գային խառնուիլ «ալլահ ու աքպար»-ի կոչերն ու ճչան ինքնաշարժները։
Ու ռումբերն ու հրթիռները…։
Ու ապտակը։ Այդ օրը հակառակ ծնողքին թելադրանքին, սուս ու փուս տունէն դուրս եկած էր քրոջ հետ ՀՄԸՄ-ի ակումբ երթալու. ու հոն ալ բանտարկուած մնացած էր մինչեւ հրացանաձգութեան աւարտը. ապա երկու քոյր վախ ու դողով թռած հասած էին տուն, ճամբան պահ մը Ճեմարանի դրան առջեւ կանգնելով։ Բարեբախտաբար ակումբի տղոցմէ մէկը ուղեկցած էր իրենց, մինչեւ որ ապահով շէնք մտած էին։ Այդ օր իր դասը առած էր, երբ հայրը իր վախն ու բարկութիւնը ափին մէջ հաւաքած իջած էր երեսին. ապա լճացած աչքերով գրկած էր երկուքը։ Առաջին ու վերջին ապտակն էր։
Գեղեցիկ ու հոտաւէտ էր փողոցը. մեղրածաղիկներու ու յասմիկներու բոյրը կը դիմաւորէր կամուրջը անցնող ու թաղ մտնող անցորդը. բայց պատերազմի թէժ օրերուն, աղբերու կոյտերը ահաւոր կացութեան մատնած էին բնակիչները, առնէտներու խնճոյքի մը առիթ տալով։ Վերջապէս որոշած էին այրել ամեն ինչ։ Ու այս անգամ, վերի յարկի բնակիչներն էին համեմատաբար երանելի։
Յուշերը կը շարունակեն տողանցել։
Պայթումի ձայները կը մօտենան. երկրորդ յարկի բնակարանին նստասենեակի պատուհանին մօտ կանգնած, վարագոյրին ծայրէն փողոցը կը դիտէ։ Թաղին մէջ հրացանաձգութիւն է դարձեալ։ Կը շարունակէ սրտատրոփ նայիլ վարագոյրին ծայրէն, աչքին անկիւնէն…։ Պալատին ճերմակ շուները նոյնիսկ մէջտեղ չկան. թաղին բացուող ճաղերով դռան աստիճաններուն վրայ կը յայտնուի պալատին տէրը՝ Հանրի Ֆարաոն։ Հանդարտ օրերուն, յաճախ կը դիտէր զինք իր ննջասենեակէն, պալատին հսկայ ու շքեղ տանիքին վրայ, երբ իր հինգ ձիւնասպիտակ շուներով տիրական կը պտըտէր։
Այդ վայրկեանին, թիկնապահները չէին դուրսի աշխարհին հետ խօսողը. ի՜նք էր, ցայգազգեստը հագած, յառաջացած տարիքին կեանքը վտանգելով, զինեալ պատանիի մը կ՚աղաչէր, որ գէթ իր մօրը մեղքնայ, իր պատանեկութեան մեղքնայ ու վար դնէ զէնքը։ Սակայն ի զուր. զինեալը Ֆարաոնի երեսն ի վեր շռնդալից հայհոյանք մը կը նետէ, ու Լիբանանի անկախութեան մէջ իր որոշակի դերը ունեցած ու երբեմնի արտաքին գործոց նախարար մարդը սմքած ու սահմռկաց կը կորսուի պալատէն ներս։
Այդ գիշեր, հայրը արտասովոր տխրութեամբ կը վերադառնայ գործէն. «Ազդակ»-ը կը նետէ սեղանին, գաւաթ մը Chivas կը լեցնէ ու լուռ կ՚իյնայ բազկաթոռին մէջ։
Շիրազ ոչ եւս է։

* * *

Դուրսը ձիւնը սաստիկ կը տեղայ եւ Յակոբ տակաւին տուն չէ մտած։ Բարեբախտաբար ձիւն մաքրող մեքենան եկած է։
— Ճամբաները սահուն են,— կ՚ըսէ մայրը ընկալուչին միւս ծայրէն
— Մա՛մ, դուն ճամբաներէն ի՞նչ կ՚ուզես
— Աղջի՛կս, գիտես ես ինչպէս եմ. ձեռքս չէ, հիմա թելեվիզիոնէն յայտատարեցին, որ տունը մնանք, արդէն ես երթալիք տեղ չունիմ մանաւանդ աս վիճակիս մէջ
— Քեզի ո՞վ ըսաւ որ իյնաս եւ քիթդ կոտրես
— Խնդուքը հազիւ զսպած՝ այ այ այ մի խնդացներ, կը ցաւիկոր. մէկը չըսաւ։ Իմ ուղեղս այդպէս հրամայեց։ Ես միայն իմ ուղեղիս մտիկ կ՚ընեմ
— Ուղեղիդ ըսէ որ ուրիշ բան հրամայէ ասկէ յետոյ
— Նստեր YouTube մտիկ կ՚ընեմ կոր, շուն-շանորդիները իրենց թաթը երկարեր են, ի՞նչ պիտի ըլլայ ասոր վերջը։ Ո՞ւր է հայութիւնը ինչո՞ւ նստեր ենք։ Խէրը անիծեմ, ակնոց ալ չեմ կրնար դնել որ բան մը կարդամ։
— Փոխէ՛ մամ, փոխէ, ուրիշ բան մտիկ ըրէ
— Քիչ առաջ Կուկըլին ըսի hey google, play Armenian music. Կուկըլը ապուշ բան մը դրաւ։ Յետոյ ըսի Կուկը՛լ, ատիկա հայկական չէ, Կոմիտաս նուագէ, նուագեց։ Տեսա՞ր եթէ սորվեցնես կը գիտնան։
— Այո մամ, դուն Կուկըլին ալ սորվեցուր
— Կեցիր, հիմա ետ YouTube բացի։ Հա, ասիկա լաւ է, ծերերը կ՚երգեն կոր, գիտե՞ս ատ ծրագիրը որ երիտասարդները կ՚ելլեն եւ աղուոր երգեր կ՚երգեն, նոյնն է, բայց ծերերու համար։ Քանի մը հոգի կայ մէջերնին, պռաւօ իրենց, աս տարիքին ինչ լաւ կ՚երգեն։ Հին երգերը. գիտես, հայրդ կ՚երգէր, գուսանական, սասունական… գլուխը կը շարժէր ու կ՚երգէր։ Գնա‘, բա‘ց, դուն ալ կը սիրես. ըսե՞մ քեզի որ մէկը։ Կեցիր, հոս բան մը ելաւ հիմա, ի՞նչ է ասիկա։ Դուն հոս գործ չունիս, դուն հոն գնա նայինք, դուն ալ հոս սահիր, է ո՞ւր է։ Գնաց. տեսա՞ր, կեցիր հիմա գոցեմ, նորէն բանամ YouTubeը
— Մամ, ես գրելիք ունիմ պէտք է վազեմ
— Դեռ չղրկեցի՞ր. գլխուդ վրայ պէտք է կենամ որ ղրկես։ Դուն միշտ ասանկ ես, հազար անգամ բան կը փոխես, կը մտածես-կը մտածես ժամանակդ կ՚անցնի եւ վերջին վայրկեանին կը մնաս։ Լաւ գնա՛, գնա գրէ՛, ի՞նչ նստեր հետս կը խօսիս կոր, գնա գործի՛դ նայէ։
— Էհ, դուն բացիր ինծի…
Ակնթարթ մը լռութիւն, ապա աստիճանաբար զարգացող խնդուք։
— Գիտե՞ս ինչ միտքս եկաւ։ Կը յիշե՞ս մոխրագոյն պահարանը. որքան լեզուս կը բռնուէր ատ օրերուն…։

* * *

Լուռ գիշեր մը, որուն անդորրը երկար չի տեւեր։ Կէսգիշերը անց կը սկսին դարձեալ։
— Շո՜ւտ… մօտ էր, շատ մօտ էր ասիկա, վա՜ր, վա՜ր,— կը բացագանչէ մայրը. դռան ետեւ միշտ պատրաստ պայուսակը կը քաշէ ու կը դառնայ ամուսինին, որ հազիւ գլուխը վեր առած էր։
— Ի՞նչ կը սպասես,— կ՚աւելցնէ աչքը հազիւ բացած մարդուն որ հազիւ ժամ մը առաջ քունի անցած էր
— Տաբատս, մոխրագոյն տաբատս, գոնէ տաբատ մը չհագնի՞մ նոր տարի օրով։
— Մոխրագոյն պահարանը տաբատիդ մէջ է…
— Ի՞նչ.— կիսաբաց աչքով ու յօնքը կիտած կը նայի կնոջ, որուն ջիղերը այլեւս չէին շալկեր այս բոլորը ու լեզուն կը կապուէր ռմբակոծումի ժամանակ։
— Ի՞նչ հանտա կը խապրաս կնիկ. միկէ աս էր պակաս, ի՞նչ էղաւ քըզի (ի՞նչ կը խօսիս, հիմա աս էր պակաս, ի՞նչ եղաւ քեզի)։
— Օհօ՜, Աստուած սիրես, բան մը դիր վրադ. աղջիկնե՜ր, շո՜ւտ։
Համեմատաբար ամենէն ապահով տեղը առաջին յարկի նրբանցքն է։ Գրեթէ բոլոր կողմերէն երեք պատ ետեւ, վերէն պաշտպանուած, շէնքի դուռէն հեռու, բացի այդ անիծեալ երկար բարակ լուսամուտէն որ կարծես առանձնաշնորհում մը ըլլար իրենց՝ Պըրժ ըլ Մըրրի (Մըրր աշտարակի) մէջն ու դուրսը հրավառող ու երկինք պատռող բեմադրութիւնը դիտելու, իրենց թեւերուն մէջ թաղած աչքերուն ծայրերէն։

Ինքզի՞նք հանդարտեցնելու, թէ զիրենք զբաղեցնելու համար էր, որ դրացին՝ հայերէն լեզուի վաստակաւոր ուսուցչուհի Տիկին Քասունին կ՚առաջարկէ՝
— Ձեզի արեւելահայերէն գրութիւն մը պիտի տամ, արեւմտահայերէնի պիտի վերածէք,— ապա շուրջը նայելով իր յարգալիր սովորութեամբ կ՚աւելցնէ որ թէյն ու սուրճը չեն ուշանար։
Հոն է որ առաջին անգամ հանդիպած էր «բլիթ» բառին։
Այդ վիճակին մէջ, իրերայաջորդ պայթումներու ցնցումներուն տակ գաւաթ վերցնելը վարպետութիւն կը պահանջէր։ Արագ ումպ մը առնել ու գաւաթը անմիջապէս վար դնելը ամենէն տրամաբանականը պիտի ըլլար։
Ձայները կը փոխուին. տա՜նկ, տա՜նկ, տա՜նկ, տա՜նկ… ։
Գլուխները վեր կը բարձրանան, անքուն աչքերը լայն կը բացուին ու պահ մը անկարելին կարելի կը թուի։
Սուրբ Նշանը բաց է։
— Ո՞վ եկեղեցի կ՚երթայ այս կացութեան մէջ, դեռ տուն չենք ելած. մայրն է գլուխը կը շփէ անընդհատ, միկրէնի պատմութիւն։

* * *

Նոր տարի. ի՞նչն է նորը։
— Մամա, նոր հագուստս պիտի հագնիմ այսօր, երէկ ըսիր, որ եթէ հրթիռները կենան, կրնանք եկեղեցի երթալ՝ պատին տակէն, անցեալ անգամուան պէս։
— Այո մամա, կեցան. ահա օթօ մըն ալ լսեցի հիմա. մազերուս պոչիկները շիտակ ըրէ, նորէն ծուռիկ ըրեր էիր երէկ…
— Ելլեմ, ելլեմ նայիմ տունը ի՞նչ եղաւ
— Մի՜ ելլեր, քիչ մըն ալ սպասենք,— հօրը դառնալով կ՚աւելցնէ մայրը
— Ելլենք մամա , զանգերը հնչեցին, կը նշանակէ կեցան ռումբերը։
— Նախ ես ելլեմ ստուգեմ մէյ մը,— կը պնդէ հայրը

Ու երկար չի տեւեր։
Պո՜մ….։
Կ՚երթայ կու գայ շէնքը, ապակիներու խշրտոց ու… լռութիւն։
Լռութի՞ւն թէ պոռչտուք։
— Պապա՜, պապա՜, վեր կը ցատկէ պզտիկը։
Առաջին յարկի աստիճաններէն դէպի վեր կը սկսի վազել մայրը ու քանի մը քայլ չառած՝ կը գամուի տեղը։ Դէմը կը յայտնուի ամուսինը, որ հազիւ ինքզինք կը զսպէ աստիճաններէն չգլորելու համար։
— Ըսինք մի՜ ելլեր, ըսի՜նք. հապա՞ եթէ բան մը ըլլար,— վախն ու բարկութիւնը հաւաքած կը թափէ կուրծքին
— Չենք երթար պապա, այսօր դուրս չենք ելլեր…— հազիւ կրնայ ինքզինք արտայայտել քոյրը։

Տա՜նկ, տա՜նկ, տա՜նկ… յամառօրէն կը շարունակեն Ս. Նշանի զանգերը։

* * *

Ձիւնն ալ իր կատաղութիւնը կը շարունակէ։ Հսկայ փոխադրական մեքենայ մը կանգնած է դուրսը, Ճունին դաշնամուրը կը տանին. այսօ՞ր գտան տանելու, կը մտածէ։
Զոուին բազմած է դուրսի աթոռին, ու կիսաբաց աչքով կը դիտէ շուրջը, երբեմն վեր ցատկելով վերէն կախուած չայմին (զանգադաշնակին) ջղային զանգերէն ցնցուած։ Խեղճ կատու, տէրը պատգարակի վրայ տարին, դաշնամուրն ալ ահա կը տանին, բայց տակաւին զինք տանող մը չելաւ։ Ճակատագրին հետ կարծես հաշտ ու համբերատար, տան դիմաց տնկուած ճերմակով կիսածածկ ցուցատախտակը կը դիտէ. For Sale։

Թորոնթօ, յունուար 2023