ՅԱԿՈԲ ՄԱՐԹԱՅԵԱՆ ՄԵԾ ԼԵԶՈՒԱԳԷՏԸ ԵՒ ԻՐ ՆՊԱՍՏԸ ՄՈՒՍԹԱՖԱ ՔԵՄԱԼԻ ԼԵԶՈՒԱԿԱՆ ՅԵՂԱՇՐՋՈՒՄԻՆ

Դոկտ.Հիլտա Գալֆայեան-Փանոսեան

Վաստակաշատ լեզուաբան, պատմաբան ու հրապարակագիր, կենդանի եւ խօսուն համայնագիտարան Յակոբ Մարթայեանի գործունէութիւնը կը զուգադիպի Հայ ժողովուրդի ցեղասպանութեան յաջորդող ժամանակաշրջանի պատմական—քաղաքական–աշխարհասասան իրադարձութիւններուն եւ ճակատագրական Continue reading “ՅԱԿՈԲ ՄԱՐԹԱՅԵԱՆ ՄԵԾ ԼԵԶՈՒԱԳԷՏԸ ԵՒ ԻՐ ՆՊԱՍՏԸ ՄՈՒՍԹԱՖԱ ՔԵՄԱԼԻ ԼԵԶՈՒԱԿԱՆ ՅԵՂԱՇՐՋՈՒՄԻՆ”

Կրկնաբանութիւն

Արմենակ Եղիայեան
Դերանուանական կրկնութիւններ

Կրկնութիւններու այս տեսակին կը հանդիպինք մասնաւորաբար թարգմանական գրականութեան մէջ, ուր թարգմանողը, անկախ իր համբակութենէն, աւելի կամ պակաս կ’իյնայ ազդեցութեանը տակ թարգմանած լեզուին, ըսենք՝ ֆրանսերէնին կամ անգլերէնին, որոնք այնպիսի լեզուներ են, որոնք պարտաւոր են անընդհատ կրկնելու ենթակայ ու յատկացուցիչ դերանունները հոն, ուր հայերէնը այդ Continue reading “Կրկնաբանութիւն”

Աւելորդաբանութիւն (Ե.)

Արմենակ Եղիայեան

Շարունակուած նախորդ թիւէն

Բարդ նախադասութիւն

Նախապէս մեր տեսած բոլոր աւելորդաբանութիւնները կ’իյնային պարզ նախադասութեան ծիրէն ներս: Ստորեւ պիտի տեսնենք բարդ նախադասութեան կազմին յատուկ աւելորդաբանութեան բաւական ատարածուն տարբերակ մը:
Այսպիսիներուն տիպարն է հետեւեալը՝ Continue reading “Աւելորդաբանութիւն (Ե.)”

Աւելորդաբանութիւն (Դ.)

Արմենակ Եղիայեան

Շարունակուած նախորդ թիւէն

Աւելորդ յօդեր

«Որքան յօդը պակաս ըլլայ՝ նոյնչափ զօրաւոր, ազդու եւ հատու կ’ըլլայ խօսքը» («Քննական քերականութիւն», էջ 192/§ 532),—այս դատողութիւնը ընողը արեւմտահայերէնի մեծագոյն տեսաբանն ու իր ժամանակին Եւրոպայի մեծագոյն լեզուաբաններէն մէկն է:
Լեզուական աւելորդաբանութեանց շարքին իր ոչ-արհամարհելի տեղը Continue reading “Աւելորդաբանութիւն (Դ.)”

Աւելորդաբանութիւն (Գ.)

Արմենակ Եղիայեան

Շարունակուած նախորդ թիւէն

Նախորդ երկու յօդուածներով տեսանք աւելորդաբար գործածուող ու լեզուն աղարտող այլազան բառեր:
Կը շարունակենք հետեւեալներով.

Համար
Սա իր կարգին մակաբուծաբար կը մտնէ այնպիսի կառոյցներու մէջ, Continue reading “Աւելորդաբանութիւն (Գ.)”

Աւելորդաբանութիւն (Բ.)

Արմենակ Եղիայեան

Սկիզբը նախորդ թիւով

Աշխարհաբարի մէջ՝ արեւելեան թէ արեւմտեան, ի հնուց անտի աւեր կը գործէ աւելորդաբանութիւն մը, որ կերպով, ձեւով, եղանակով, առոււմով գործիականներն են: Հայը կրնայ ասոնք, — յատկապէս առաջինը, — զետեղել որեւէ ածականի կամ մակբայի վրայ՝ որեւէ Continue reading “Աւելորդաբանութիւն (Բ.)”

Աւելորդաբանութիւն

Արմենակ Եղիայեան

Ոճաբանութիւնը գեղեցիկ խօսելու եւ գրելու արուեստն է:
Ան շատ ընդարձակ գիտութիւն մըն է, որուն հնագոյն դարերէն սկսեալ նուիրուած են անհամար աշխատութիւններ՝ բոլոր լեզուներով: Նաեւ հայերէն:

Մեր նպատակը այստեղ ոճաբանութեան հետեւողական սերտողութիւնը չէ, այլ անոր մէկ քանի երեսակներունը միայն, որոնք Continue reading “Աւելորդաբանութիւն”

Հայերէնի իրանական փոխառութիւնները

Արմենակ Եղիայեան
Պատմական

Հայ-իրանական յարաբերութիւնները պատմական շատ խոր անցեալ ունին: Այս յարաբերութեանց ակնարկող առաջին շօշափելի վկայութիւնը կը գտնենք յոյն զօրավար-պատմիչ Քսենոփոնի «Նահանջ բիւրուն»-ի մէջ. ըստ որուն՝ Հայաստան 6–րդ դարուն անկախութիւնը կորսնցուցած՝ պարսկական իշխանութեան սատրապութիւններէն(1) մէկն էր՝ 13-րդը: Պարսից Դարեհ Ա. արքան իր Բեհիսթունի արձանագրութեան մէջ կը Continue reading “Հայերէնի իրանական փոխառութիւնները”

«Հայերէնը կը զուարճանայ» շարքէն

Արմենակ Եղիայեան

Կրակվառիչ

Կրակը կարելի՞ է վառել…
Կարելի է վառել/այրել մատը, լեզուն, վրան-գլուխը, տուն մը, թէկուզ ամբողջ քաղաք մը՝ Հռոմի Ներոնին հետեւողութեամբ, բայց վառել կրակը… ահա այս է, որ ըմբռնելի չէ հոսհոսներուս, սակայն ըմբռնելի է արեւելահայուն:
Եթէ ծխախոտ մը ծխելու համար յանկարծ նկատեցիր, թէ լուցկի չունիս, Continue reading “«Հայերէնը կը զուարճանայ» շարքէն”

«Հայերէնը կը զուարճանայ» շարքէն

Արմենակ Եղիայեան

Գլխագրում

Գլխագրումը մեր ցաւոտ հարցերէն մէկն է, որ յարատեւ կը հալածէ մեզ առանց օրինականութեան ու միօրինակութեան ցանկալի մակարդակներուն հասնելու կամ մօտենալու. ամեն մարդ ազատօրէն եւ խելքին փչածին պէս կը գլխագրէ. հարցնող-դնող չկայ: Է՜հ, աշխարհը իրար անցած՝ գլուխը առեր կ’երթայ, հիմա ժամանա՞կն է գլխխագրերով զբաղելու: Continue reading “«Հայերէնը կը զուարճանայ» շարքէն”