Սիրելի ընթերցող,«Հորիզոն գրական»ի 2019 ապրիլի թիւի նիւթերը կը գտնես այս կայքէջին վրայ, իսկ տպագրեալ թիւի ելեկտրոնային տարբերակը կրնաս ունենալ հետեւելով այս կապին։
Բարի ընթերցում։
ՄԻՒՌՈՆԻ ԵՒ ԱՍՏՂԻ ՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆ
ՎԵՀԱՆՈՅՇ ԹԵՔԵԱՆ
Մեծհայրս վաթսունհինգ տարեկանին ամուսնացած էր Եղեռնին այրիացած երեսուն տարեկան մեծմօրս հետ, որ ունէր տասներկու տարեկան աղջնակ մը: Յաջորդ տարի ծներ էր մայրս, եւ հինգ տարի ետք, — այո, հինգ տարի ետք, — մօրեղբայրս: Այս իրողութիւնը մեծ հրճուանքով պատմեցի բանաստեղծ Աբրահամ Ալիքեանին, որ կը զարմանար թէ յիսունը անց ունեցեր էր իր վերջին մանչը: «Անցեալ դարուն բնական բաներ էին այս բոլորը», բացատրեց մայրս, «մարդիկ հիմակուաններուն պէս զեխ կեանք չէին վարեր»: Continue reading “ՄԻՒՌՈՆԻ ԵՒ ԱՍՏՂԻ ՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆ”
«ԿՌՆԱՎԻԼ»
ՅԱԿՈԲ ՉՈԼԱՔԵԱՆ
Հաւերը, երկար ատեն մը «կտրուելէ» ետք, գարնան հետ կը սկսէին օրական ածել: Հաւ կ՚ելլէր պատի բոյնէն, հաւ կը մտնէր կը նստէր բունկալին վրայ: Բոյնէն ելլողը կա-կա-կա, կակ-կղա-կակ-կղա կանչով կը լեցնէր գիւղը:
— Է՜հ, հասկցանք, — կ՚ըսէր իր տասերորդ ծնունդին սպասող Ղազարենց հարսը, — հաւկիթ մըն է բերածդ, ինչ աշխարհը իրար կ՚անցընես… Continue reading “«ԿՌՆԱՎԻԼ»”
1994. Ծաղկած խրամատներ — Գ.
Մ.
Աղջիկը հիւսում է երկար մազերը եւ սրտատրոփ սպասում փեսայի գալուն: Մի քանի ժամից ճերմակ զգեստ կը հագնի: Պատերազմ եւ հարսանիք. այդ օրերին ամեն բան համատեղելի էր: Մայրը օրհնում է աղջկան: Հարսանքաւորներն ուշանում են: Մէկը հեւիհեւ ու գլխիկոր լուր է բերում. «Զոհուել է…»:
1994թ. Արցախ
Չգիտեմ դուք է՞լ էք նկատել, թէ՞ չէ, բայց պատերազմի տարիներից մեզ հասած լուսանկարներում տղաներն այնքան մեծ ու հասուն են երեւում, նրանց աչքերում այնքան իմաստնութիւն կայ, այնքան կեանք կայ, այնքան հաւատ ու կամք, որ թւում է՝ մի ամբողջ կեանք են ապրել։ Այնինչ, նրանցից շատերը տասնութ-քսան տարեկան անգամ չկային, նրանցից ոմանք էլ դպրոցական նստարանը փոխարինեցին խրամատով։ Նրանք մտածում, երազում էին կեանքի մասին՝ չխնայելով սեփական կեանքը։ Նրանց աչքերը անեզր հովիտներ էին, ուր բողբողջում էին երազանքի ծաղիկները։ Այդ ծաղիկները պիտի բացուէին արեւի հայեացքի ներքոյ, բայց շատերն այդպէս էլ չհասցրին բացուել… Նրանց չբացուած ծաղիկների փունջը այսօր մեր ձեռքերում է, ու մենք պէտք է խնամենք, ջրենք, կեանք տանք նրանց, որ մեր, հէնց մե՛ր ձեռքերում բացուեն, ծաղկեն երազանքները՝ վաղուայ ծաղիկները…
Բարեւ տղերք, այսօր գարնան սովորական մի օր է, գո՞ւցէ ձեզանից շատերն այսօր են ծնուել, գո՞ւցէ ձեզանից շատերի զաւակներն այսօր են ծնուել, գո՞ւցէ ձեզանից ոմանց զաւակներն այսօր պիտի ծնուէին, կամ էլ՝ տեսնես հայի օջախում քանի՞ զինուոր ծնուեց այսօր… Ես կը գրեմ, անպայման կը գրեմ ձեզ, երբ աւարտուի ձեր յաղթած, բայց անաւարտ այս պատերազմը…
Խմբագիր
ԿՐԱԿԻ ՈՒ ԵՐԱԶԱՆՔԻ ՄԻՋԵՒ
Մեր «վագոնչիկի» կողքով ոչ ոք չէր կարողանում անտարբեր անցնել, ամենաուրախ «վագոնչիկն» էր: Մտնողի համար այնքան էինք կատակներ անում, որ ականջներում հարսանիք էր սկսւում: Continue reading “1994. Ծաղկած խրամատներ — Գ.”
ԵՐԵՔ ՀԱՐԻՒՐԻՆ ՀՈ՞ԳԸ ՊԻՏԻ ԸՆԵՄ
ՔՐԻՍՏ ԽՐՈՅԵԱՆ
Ուսին պայուսակ մը դրած, ձախ ձեռքի ծխախոտէն բարձրացող ծուխի գոլորշին ճեղքելով ներս մտաւ տարեց մարդ մը, իր ուզած դեղահատին կտրոնը սեղանին վրայ դրաւ, եւ խնդրեց անորմէ տուփ մը։ Խնդրածը մօտս դրուած էր, ձեռքս երկարեցի ու տուի։ Continue reading “ԵՐԵՔ ՀԱՐԻՒՐԻՆ ՀՈ՞ԳԸ ՊԻՏԻ ԸՆԵՄ”
ԽՈԿՈՒՄՆԵՐ ԳՐԻԳՈՐ ՆԱՐԵԿԱՑԻԻ «ՄԱՏԵԱՆ ՈՂԲԵՐԳՈՒԹԵԱՆ»-Ի ՎՐԱՅ
ԳԱՌՆ
Գ. (*)
13
Տէր,
քեզ կ՚ըմբռնէ ան,
որ մեր ցաւերը վերցուցած,
մեր վիշտերը վրան առած ծառայիդ
զօրութեան շնորհքով
իր խաչը կը վերցնէ եւ կ՚ըլլայ աշակերտ
արթնացման մէջ
հոգիով աղքատութեան,
սգաւորութեան, հեզութեան,
արդարութեան պապակին ու քաղցին,
վասն անոր հալածուելուն, Continue reading “ԽՈԿՈՒՄՆԵՐ ԳՐԻԳՈՐ ՆԱՐԵԿԱՑԻԻ «ՄԱՏԵԱՆ ՈՂԲԵՐԳՈՒԹԵԱՆ»-Ի ՎՐԱՅ”
ԿՆՈՋ ԿԵՐՊԱՐԸ ԼԵՒՈՆ ՇԱՆԹԻ ԵՐԿԵՐՈՒՄ
ՆԱՆԱՐ ՍԻՄՈՆԵԱՆ
Արցախի Գրիգոր Նարեկացի համալսարանի դասախօս
ԱՅՍ ԱՄԻՍ ԼԵՒՈՆ ՇԱՆԹԻ ԾՆՆԴԵԱՆ 150-ԱՄԵԱԿՆ Է
Կնոջ ազատութեան, ֆեմինիզմի, սիրոյ իրաւունքի եւ բարոյականութեան շաղկապուած հարցերի գեղարուեստական մատուցումը հայ արձակում գալիս է դեռ 19-րդ դարից (Րաֆֆի, Նար-Դոս, Կամսարական, Սրբուհի Տիւսաբ, Շիրվանզադէ եւ ուրիշներ)։ Տարբեր դարաշրջանների իդէալական կանանց տիպաբանական քննութիւնը գրականութեան զարգացման եւս մի երակ է: Continue reading “ԿՆՈՋ ԿԵՐՊԱՐԸ ԼԵՒՈՆ ՇԱՆԹԻ ԵՐԿԵՐՈՒՄ”
«ՍԱ՞ՐՆ Է ՊԻՆԴ, ԹԷ՞ ՋՈՒՐԸ»
ԱԼԻՍ ՅՈՎՀԱՆՆԻՍԵԱՆ
«Միջնաշէն» վէպը Զորայր Խալափեանն սկսել է գրել 1983 թուին, երբ դեռ շատերս չգիտէինք Արցախի պատմութիւնից գրեթէ ոչինչ: Իսկ թէ իրենից ինչ էր ներկայացնում Միջնաշէնը, որ նոյն ներկայիս Թալիշն է, որից չորս կիլոմետր հեռաւորութեան վրայ է Հոռեկայ վանքը, որտեղ «հինգ տարի ապրել է Մեսրոպ Մաշտոցը, դպրոց է բացել, տառերն է սովորեցրել միջնաշէնցի երեխաներին…», չգիտէին մեզանից շատերը: Continue reading “«ՍԱ՞ՐՆ Է ՊԻՆԴ, ԹԷ՞ ՋՈՒՐԸ»”
Արփինէ Գոնիալեան Կռընիէի բանաստեղծական նոր հատորը՝ The Silent G
Ս.Ա.Յ.
‘Still being alive / seems to be a sin for me’
Arpine Konyalian Grenier, The Silent G. Poetry, 81 pp. Corruptpress, France, 2019
Նուիրուած Նորա Ռոզի ու Կիւլ մեծ մօր, Արփինէ Գոնիալեան Կռընիէի The Silent G հատորը կը բաղկանայ քսաներեք բանաստեղծութիւններէ եւ նախերգութենէ մը, գրուած յուշագրական պատմական ապրումներու ապակառուցային ոճով սփիւռքեան ներաշխարհէն։ Continue reading “Արփինէ Գոնիալեան Կռընիէի բանաստեղծական նոր հատորը՝ The Silent G”
ԱՐԵՒՄՏԱՀԱՅԵՐԷՆԻ ՍԽԱԼ ԸՆՏՐՈՒԹԻՒՆՆԵՐԸ
ԱՐՄԵՆԱԿ ԵՂԻԱՅԵԱՆ
Այսու կ՚ուզեմ ընթերցողներուս պարզել քանի մը բառերու կիրարկութեան ծալքերը՝ նկատի առած այն սխալ լուծումները, որ արեւմտահայը տուած է այդ բառերուն:
1. ՈՐԵՒԷ
Ամեն անգամ որ արեւմտահայ լրագրողը պիտի արտատպէ արեւելահայերէն գրութիւն մը, երբ հանդիպի որեւէ դերանունին, որ դրուած է անձի անունի վրայ, — օրինակ՝ որեւէ անցորդ, որեւէ ուսանող եւ այլն, — հետեւողականօրէն զայն կը վերածէ ոեւէ-ի, այսինքն՝ կը գրէ ոեւէ անցորդ, ոեւէ ուսանող եւ ապա միայն կը ներկայացնէ զայն ընթերցողներուն: Continue reading “ԱՐԵՒՄՏԱՀԱՅԵՐԷՆԻ ՍԽԱԼ ԸՆՏՐՈՒԹԻՒՆՆԵՐԸ”