Հորիզոն շաբաթաթերթի գրական յաւելուածը
Մարտ 24-ը ծննդեան տարեդարձն է առաքելատիպ մեծ Հայուն՝ Նիկոլ Աղբալեանի։
Բազմաշնորհ ու տաղանդաշատ մտքի մշակ, գրական եւ մշակութային արժէքներու անկաշառ պահապան եւ քարոզիչ, ազգային-հասարակական ու պետական-քաղաքական ղեկավար գործիչ, գաղափարապաշտ յեղափոխականի անբասիր դրօշակիր եւ, ըստ ամենայնի, հայոց հոգեմտաւոր կեանքի անձնուէր առաջնորդ մը եղաւ Continue reading “ԾՆՆԴԵԱՆ 150-ԱՄԵԱԿ — Նիկոլ Աղբալեան (1875-1947)*”
Յայտնի է, որ քննադատ Նիկոլ Աղբալեանը սկսնակ շատ գրողների առաջին գնահատողն ու արժեւորողն է եղել՝ Իսահակեան, Տէրեան, Զօրեան, Չարենց… Բայց այն գնահատականը, որ նա տուեց Աւետիք Իսահակեանի առաջին՝ «Երգեր ու վէրքեր» ժողովածուին «Մուրճ» ամսագրի իր յօդուածում, իսկապէս զարմանք է յարուցում, քանի որ Աղբալեանը դեռ շատ երիտասարդ էր՝ ընդամենը 23 տարեկան, բայց կարողացաւ հմուտ քննադատի աչքով տեսնել ու ներկայացնել սկսնակ Continue reading “Նիկոլ Աղբալեանի գնահատականը Աւետիք Իսահակեանի առաջին գրքին”
1895-1896 թթ. ի պատասխան Զէյթունի ազատագրական պայքարին՝ Արեւմտեան Հայաստանի տարբեր հատուածներում եղան Սուլթան Համիդի հայկական կոտորածները։ Պետութիւն, պետականութիւն չկար։ Հայ գրող-արուեստագէտների առջեւ ոչ միայն աբովեանական հայոց լեզուն ժողովրդականացնելու խնդիր էր դրուած, այլեւ՝ հայոց պետականութիւնը վերականգնելու հարցը։
Continue reading “«Վերնատունը» հայ գրողների մտածողութեան ձեւաւորման գաղափարական կենտրոն (*)”
Բանաստեղծ Զահրատի անձնական թողօնը մանրակրկիտ մշակումի ենթարկուեցաւ կնոջ՝ Անայիս Եալտըզճեանի կողմէ։ Ո՛չ միայն անտիպ մնացած քերթուածները այս առթիւ լոյս աշխարհ եկան, այլեւ դասաւորուեցան հեղինակի առհասարակ բոլոր ձեռագրերը, անձնական իրերը, կատարած գծումները, լուսանկարները, նաեւ նամակները։
Տիկինը՝ թողօնի կարեւոր նկատած մասունքները պատկան Continue reading “ԶԱՀՐԱՏԻ ՆԱՄԱԿԱՏՈՒՓԷՆ”
Մարգար ու Էլիզ Շարապխանեան ամուսինների եւ գրող Արշակի(1) մտերութեան հետաքրքիր վկայութիւններ՝ յօդուածներ, թերթեր են պահպանուել Ուշիում՝ Շարապխանեանների գրադարանի բազմակուտակ հանդէսների ու թերթերի էջերում։
Ժամանակագրական կարգով քայլ առ քայլ անցնենք մեր նորօրեայ պատմութեան մի քանի հանգրուաններով, փորձենք հասկանալ՝ որտե՛ղ սխալուեցինք եւ ինչո՛ւ, ինչպէ՛ս Յաղթանակի փառքը կամաց-կամաց վերածեցինք այսօրվայ անփառունակ ու անհեռանկար գոյապայքարի, Continue reading “Բարեկամութիւն, որ դարձաւ … յաւերժութիւն”
Հարցազրոյց ժամանակակից հայ բանաստեղծուհի, արձակագիր, հրապարակագիր, ՀՀ Գրողների միութեան անդամ, Երեւանի Եղիշէ Չարենցի անուան Գրականութեան եւ Արուեստի թանգարանի (ԳԱԹ) աւագ գիտաշխատող Գոհար Գալստեանի հետ:
Նուիրուած է մեծանուն բանաստեղծ Զահրատի 100-ամեայ յոբելեանին:
Պար կը խաղանք
Բառերու հետ բառ
Քարերու հետ քար կը խաղանք
Ու ծառերու հետ ծառէ ծառ կը խաղանք
Չարերուն հետ
Չենք խաղար…
* * *
Երազէ՛, աղուո՛ր. — լուսնկան քեզի կը նայի։
Լուսնին շողերը ամենունն են ու մանաւանդ անոնցը՝
որոնց տանիքը ծակեր ունի։
… երազէ գեղեցիկ վաղ մը,
Որովհետեւ գեղեցիկ վաղ մը բոլոր բարի մարդոց իրաւունքն է։
Զահրատ Continue reading “Գեղեցիկ վաղ մը բոլոր բարի մարդոց իրաւունքն է — Զահրատի ծննդեան 100-ամեակին առթիւ”
Լեւոն Խեչոյեանի «Խնկի ծառեր» վիպակը լոյսընծայումից մինչ օրս գրականագէտների, ընթերցող հանրութեան հետաքրքրութեան կենտրոնում է: Վիպակին անդրադարձել են հայ եւ օտարազգի գրականագէտներ Ս. Աբրահամեանը[2, 45], Վ. Եփրեմեանը[11, 68], Ա. Բեքմեզեանը[8, 84], Կ. Գաբրիէլեանը[9, 207], Վ. Փիլոյեանը[26, 157], Գ. Աքելեանը[6], Վ. Գրիգորեանը[10, 86], Բ. Պաստուխը[23], Ի. Continue reading “«Օրը շաբաթ է, լուսինը մէկ օրական» դիցոյթը Լ. Խեչոյեանի «Խնկի ծառեր» վիպակում”
Այսպէս ամեն առաւօտ
Հրաժեշտ կ՚առնեմ կը բաժնուիմ ես ինձմէ
— Տանս դուռը երբ կը փակեմ ետեւէս
գիտեմ թէ
Եսս ներսն է —
եւ ամէն քայլ զիս կ՚անջատէ
իմ եսէս
ԶԱՀՐԱՏ
Վերի նշած տողերս շատ-շատերուն ծանօթ, եւ նոյնքան ալ անծանօթ, պոլսահայ մտաւորական-բանաստեղծ Զահրատին կը պատկանին, այլ խօսքով՝ պոլսահայ մտաւորական-բանասատեղծ Զարեհ Continue reading “ՅԻՇԵԼՈՎ ՄԵՐ ԱՆՄԱՀՆ ԶԱՀՐԱՏԸ (1924-2007)”
«Էլիզ Հասըրճեանին՝ թարգմանիչին կողմէ։
24 սեպտեմբեր 1973
Թորոնթօ»
Ճիշտ յիսուն տարի առաջ Նիգոս Գազանծագիսի (1883-1957) «Ճգնութիւն. Աստուծոյ փրկարարները» գիրքը այս մակագրութեամբ դարձել է թարգմանական երկար ու դժուար ճանապարհի վերջակէտ. հեռաւոր Կանադայում լոյս է տեսել «ՔԱՐ» հրատարակչատան «Թարգմանական գրականութիւն» մատենաշարի առաջին հատորը։ Թարգմանիչը Մարգար Շարապխանեանն է (1937-2023), ում բացառիկ գործունէութեան, գրական, թարգմանական ժառանգութիւնը պիտի Continue reading “ՄԱՐԴ ԼԻՆԵԼՈՒ ԵՒ ՄԱՐԴ ՄՆԱԼՈՒ ՍԽՐԱՆՔԸ”
Փորձեմ համադրել գրական երկու սէրերիս՝ Ակսել Բակունցի եւ Համաստեղի «Անձրեւ» պատմուածքները՝ որպէս պարզ ընթերցող, ով տասներորդ դասարանում հրապուրուեց Ակսել Բակունցի գրականութեամբ, անգիր սովորեց մի քանի պատմուածք (բարի յիշատակ հայոց լեզուի ու գրականութեան ուսուցչուհուս՝ Թամար Ալեքսանեանին), կտրուկ փոխեց մասնագիտական կողմնորոշումը եւ յայտնուեց բանասիրական ֆակուլտետում, որտեղ նրան սպասում էին Դերենիկ Դեմիրճեանի, Համաստեղի, Արամ Հայկազի, Յակոբ Continue reading “ԳԻՒՂՆ ՈՒ ԱՆՁՐԵՒԸ — (Ընթերցողի խօսք Համաստեղ-Բակունց գրական առնչութիւնների մասին)”