ՄԱՐԴ ԼԻՆԵԼՈՒ ԵՒ ՄԱՐԴ ՄՆԱԼՈՒ ՍԽՐԱՆՔԸ

(Նիգոս Գազանծագիսի «Ճգնութիւն. Աստուծոյ փրկարարները» գրքի հայերէն թարգմանութեան լոյս ընծայման 50-ամեակի առիթով)
Մարգարիտա Մամիկոնի Խաչատրեան

«Էլիզ Հասըրճեանին՝ թարգմանիչին կողմէ։
24 սեպտեմբեր 1973
Թորոնթօ»

Ճիշտ յիսուն տարի առաջ Նիգոս Գազանծագիսի (1883-1957) «Ճգնութիւն. Աստուծոյ փրկարարները» գիրքը այս մակագրութեամբ դարձել է թարգմանական երկար ու դժուար ճանապարհի վերջակէտ. հեռաւոր Կանադայում լոյս է տեսել «ՔԱՐ» հրատարակչատան «Թարգմանական գրականութիւն» մատենաշարի առաջին հատորը։ Թարգմանիչը Մարգար Շարապխանեանն է (1937-2023), ում բացառիկ գործունէութեան, գրական, թարգմանական ժառանգութիւնը պիտի Continue reading “ՄԱՐԴ ԼԻՆԵԼՈՒ ԵՒ ՄԱՐԴ ՄՆԱԼՈՒ ՍԽՐԱՆՔԸ”

ԳԻՒՂՆ ՈՒ ԱՆՁՐԵՒԸ — (Ընթերցողի խօսք Համաստեղ-Բակունց գրական առնչութիւնների մասին)

Մարգարիտա Մամիկոնի Խաչատրեան
Բան. գիտ. դոկտոր

Փորձեմ համադրել գրական երկու սէրերիս՝ Ակսել Բակունցի եւ Համաստեղի «Անձրեւ» պատմուածքները՝ որպէս պարզ ընթերցող, ով տասներորդ դասարանում հրապուրուեց Ակսել Բակունցի գրականութեամբ, անգիր սովորեց մի քանի պատմուածք (բարի յիշատակ հայոց լեզուի ու գրականութեան ուսուցչուհուս՝ Թամար Ալեքսանեանին), կտրուկ փոխեց մասնագիտական կողմնորոշումը եւ յայտնուեց բանասիրական ֆակուլտետում, որտեղ նրան սպասում էին Դերենիկ Դեմիրճեանի, Համաստեղի, Արամ Հայկազի, Յակոբ Continue reading “ԳԻՒՂՆ ՈՒ ԱՆՁՐԵՒԸ — (Ընթերցողի խօսք Համաստեղ-Բակունց գրական առնչութիւնների մասին)”

Հայու երգիծական հանճարին նահապետն ու անհասանելի գագաթը — Յակոբ Պարոնեան (1843-1891)

Ն. ՊԷՐՊԷՐԵԱՆ

Նոյեմբեր 2-ին (19-ին՝ նոր տոմարով) լրացաւ հայ մեծագոյն երգիծագիր Յակոբ Պարոնեանի ծննդեան 180-ամեակը։ Նշելու համար հայ գրականութեան միշտ անմահ այս հեղինակին տարեդարձը, ընթերցողին կ՚առաջարկենք Նազարէթ Պէրպէրեանի այս ակնարկը, որ ան հրապարակած էր 5 տարիներ առաջ մեր լծակից «Ազդակ»-ի էջերէն։

Հորիզոն գրական

Յունիս 8-ին, 127 տարի առաջ (այժմ՝ 132 տարի — խմբ.), Պոլսոյ մէջ վախճանեցաւ մեծ մարդու եւ նոյնքան մեծ հայու պայծառագոյն դէմքերէն մէկը` անմահն Յակոբ Պարոնեան: Continue reading “Հայու երգիծական հանճարին նահապետն ու անհասանելի գագաթը — Յակոբ Պարոնեան (1843-1891)”

Հայաստանի պատմահոգեբանական պատկերը Թամար Յովհաննիսեանի պոեզիայում

Նարինէ Յովհաննիսեան
Նախաբան

Հայաստանը՝ որպէս պատմաշխարհ եւ հոգէաշխարհ, աշխարհաքաղաքական կոխան ու քրիստոնեայ ճակատագիր, խռովք՝ ընդդէմ ժամանակի եւ ժամանակի երկփեղկուած զոհ, ոգու փրկութեան վերջին կայան, ժամանակակից բանաստեղծ Թամար Յովհաննիսեանի պոեզիայում կերպաւորւում է նոր յատկանիշներով ու նորովի ընկալումներով: Դա տարիքի հետ հասունացած եւ իմաստնացած սէր է, հեռուներից վերաիմաստաւորուած բարձրագոյն արժէք, երկրներով անցած ու ներքին համեմատականներով աներկրորդութիւն Continue reading “Հայաստանի պատմահոգեբանական պատկերը Թամար Յովհաննիսեանի պոեզիայում”

Բանաստեղծութիւնը ազատամարտի առաջին գծում

Ամալիա Գրիգորեան

Արցախի ազատագրական շարժումն իր բովանդակութեամբ համազգային էր, և, բնականաբար, այն իր արտացոլումը գտաւ հայ գրականութեան, հրապարակախօսութեան և բանաստեղծութեան մէջ:
Իրենց ստեղծագործութեամբ շարժմանն արձագանգեցին Սիլվա Կապուտիկեանը, Վահագն Դաւթեանը, Հրաչեայ Յովհաննիսեանը, Յովհաննէս Գրիգորեանը, Դաւիթ Յովհաննէսը և շատ ուրիշներ: Պէտք է ասել, որ ասպարէզի վրայ էին, առանց բացառութեան Արցախի բոլոր գրողները՝ Վարդան Յակոբեան, Հրաչեայ Բեգլարեան, Գուրգէն Գաբրիէլեան, Նուարդ Աւագեան, Ռոբերտ Եսայեան, Նորեկ Continue reading “Բանաստեղծութիւնը ազատամարտի առաջին գծում”

ՈՃԻՐ, ԱՆԽՈՒՍԱՓԵԼԻ ՊԱՏԻԺ ՈՒ ԱՐԴԱՐ ԴԱՏԱՍՏԱՆ

(Ֆեոդոր Դոստոեւսկու «Ոճիր եւ պատիժ» վէպի եւ Դերենիկ Դեմիրճեանի «Դատաստան» դրամայի մեկնութեան փորձ)
ՄԱՐԳԱՐԻՏ ԽԱՉԱՏՐԵԱՆ

«… իսկ կը խղճայ մեզ Նա, Ով խղճացել է բոլորին,
եւ Ով հասկանում է ամենքին եւ ամեն ինչ,
Նա միակն է, Նա էլ դատաւոր է»։
(հատուած «Ոճիր եւ պատիժ» վէպից(1))

Գաղտնիք չէ, որ մասնագիտական դաշտում գրական սէրերը (առաւել եւս՝ առաջին սէրը) տարիներ, երբեմն՝ տասնամեակներ կանխորոշում են մեր անելիքներն ու ասելիքները։ Հետաքրքիր զուգադիպութեամբ՝ Ակսել Բակունցից (Թեւանեան, 1899-1937) յետոյ (նրա գրականութեան շնորհիւ հեռաւոր 1971-ին կտրուկ փոխեցի մասնագիտական կողմնորոշումս) համարեա քսան տարի զբաղուեցի Դերենիկ Continue reading “ՈՃԻՐ, ԱՆԽՈՒՍԱՓԵԼԻ ՊԱՏԻԺ ՈՒ ԱՐԴԱՐ ԴԱՏԱՍՏԱՆ”

Հայ առաջին կին շարականագիրները

ԴՈԿՏ. ԱԲԷԼ ՔՀՆՅ. ՄԱՆՈՒԿԵԱՆ

«Կինը ստեղծուեցաւ այր մարդու կողէն։ Ո՛չ ոտքէն, որպէսզի նուաստացուի։ Ո՛չ գլուխէն, որ գերազանցէ։ Այլ կողէն, որպէսզի անոր քով ըլլայ։ Թեւին տակէն, որպէսզի պաշտպանուի։ եւ սիրտին կողմէն, որպէսզի սիրուած ըլլայ»։ (Ս. Օգոստինոս Հիպպոնացի)

Ե. դարու Եկեղեցւոյ ականաւոր հայրերէն Ս. Օգոստինոս Հիպպոնացիին կը վերագրուի այս բացառիկ գնահատականը, որ ան տուած է կնոջ մասին։ Ան կ՚առընչուի աստուածաշնչական արարչագործութեան պատմութեան հետ, որ իր ազդեցութեան գերազանց կնիքը ձգած է մարդու գոյութեան՝ Ադամի ու Եւայի Continue reading “Հայ առաջին կին շարականագիրները”

ԳՐԻԳՈՐ ԱՃԷՄԵԱՆԻ ՄԵԾ ԵՐԱԽՏԻՔԸ — ՀՕՐ՝ ԳՈՒՐԳԷՆ ՄԱՀԱՐԻԻ ԵՐԿԵՐՈՒ ՀՐԱՏԱՐԱԿՈՒԹԻՒՆԸ 18 ՀԱՏՈՐՈՎ

ԳՐԻԳՈՐ ԱՃԷՄԵԱՆ

Գրիգոր Աճէմեան շուրջ կէս դար իր կեանքը նուիրեց իր հօր՝ մեծանուն հայ գրող Գուրգէն Մահարիի ամբողջ գրական ժառանգութիւնը ընթերցողին սեփականութիւնը դարձնելու նպատակին։ Մասնագիտական մօտեցումով իր աշխատասիրութեան արդիւնքը եղան 18 հաստափոր հատորներ՝ շուրջ 12 000 էջերով։ Այս գործի խմբագիրները հանդիսացան Վարդան Մատթէոսեան (Նիւ Ճրզիէն) եւ Արքմենիկ Նիկողոսեան (Երեւանէն) ։ Continue reading “ԳՐԻԳՈՐ ԱՃԷՄԵԱՆԻ ՄԵԾ ԵՐԱԽՏԻՔԸ — ՀՕՐ՝ ԳՈՒՐԳԷՆ ՄԱՀԱՐԻԻ ԵՐԿԵՐՈՒ ՀՐԱՏԱՐԱԿՈՒԹԻՒՆԸ 18 ՀԱՏՈՐՈՎ”

ԾՆՆԴԵԱՆ 100-ԱՄԵԱԿԻՆ ԱՌԹԻՒ — ՎԱՀԷ ՕՇԱԿԱՆԻ ԶՕՐԱԿՈՉԸ ՀԱՅ ՄՏԱՒՈՐԱԿԱՆՈՒԹԵԱՆ

ԱՆՈՅՇ ԱԿՆԵՐԵԱՆ
ՆԱԽԱԲԱՆԸ

Վահէ Օշականի «Գրական հռչակագիր»ը(1) կը ներկայացնէ իր գրական հանգանակը։ Կ՚ամփոփէ տարիներ շարունակ Օշականի արտայայտած մտքերը հայ մտածողութեան, հայերէն գրական լեզուի եւ նոր գրականութեան մը կարելիութեան, արեւմտահայերէնի գոյավիճակին, հայ սփիւռքեան իրականութեան եւ ինքնութեան մասին, որոնք իր մտաւորական վաստակի կորիզը կազմած են։ Հետեւաբար, իր իսկ գրածները եւ խօսածերը մօտէն դիտարկելու, հասկնալու եւ կամ Continue reading “ԾՆՆԴԵԱՆ 100-ԱՄԵԱԿԻՆ ԱՌԹԻՒ — ՎԱՀԷ ՕՇԱԿԱՆԻ ԶՕՐԱԿՈՉԸ ՀԱՅ ՄՏԱՒՈՐԱԿԱՆՈՒԹԵԱՆ”

ՎԵՐՋԻՆ ՏԱՐԵԴԱՐՁ

ԱՆՈՒՇ ՊԱՆԻՔԵԱՆ

12 սեպտեմբերի երեկոյեան, Ծիծեռնակ կայքէջի երիտասարդական խումբը մէկտեղուեցաւ զրուցելու Վահէ Օշականի ՏԱՐԵԴԱՐՁ բանաստեղծութեան շուրջ։ Տեղի ունեցաւ տաք վիճաբանութիւն։ Տխրօրէն նշենք, որ ֆրանսահայ այս երիտասարդներուն համար բանաստեղծութեան պարոն Վրէժը ծանօթ կերպար էր։ Ստորեւ՝ Անուշ Պանիքեանի յօդուածը զրոյցին եւ իր մտորումներուն մասին։

ԾԻԾԵՌՆԱԿ

«Ասոնք մարդ պիտի չըլլան» կ՚ըսենք մենք՝ հայերս խօսելով անսկզբունք մարդոց մասին։ Արդեօք քանի՞ անգամ այս խօսքը ըսուեցաւ Continue reading “ՎԵՐՋԻՆ ՏԱՐԵԴԱՐՁ”