Month: March 2022

Սիրելի ընթերցող,

«Հորիզոն գրական»ի ՄԱՐՏ 2022-ի թիւի նիւթերը կը գտնես այս կայքէջին վրայ, իսկ տպագրեալ թիւի ելեկտրոնային տարբերակը կրնաս ունենալ հետեւելով այս կապին։

Բարի ընթերցում։

Ռ. ԽԱԺԱԿ

կապոյտ ու դեղին,
կապոյտ ու դեղին,
աշխարհը դարձած է
կապոյտ ու դեղին:
հեռատեսիլը կը բանամ՝
կապոյտ ու դեղին:
համակարգիչիս մէջ՝ Continue reading “ԿԱՊՈՅՏ ՈՒ ԴԵՂԻՆ”

10 մարտ 2022-ին իր մահկանացուն կնքեց գրող, արձակագիր, հրապարակախօս, հասարակական-քաղաքական գործիչ, Հայաստանի մշակոյթի վաստակաւոր գործիչ, Հայաստանի Հանրապետութեան Պատուոյ շքանշանակիր, Հ.Յ.Դաշնակցութեան անդամ Ալվարդ Պետրոսեան: Continue reading “Ոչ եւս է Ալվարդ Պետրոսեան”

ԱԼՎԱՐԴ ՊԵՏՐՈՍԵԱՆ

ՓՈՂՈՑԸ՝ վարդերով, դեղին, սպիտակ, կարմիր: Կարմրատուֆէ նուռ եւ խաղող: Վարդեր՝ դեղին, սպիտակ, կարմիր: Յետոյ կաւէ կարաս, իբրեւ թէ ոսկեջրած թասով կարելի է գինի խմել կարասից: Եղնիկ:
Իսկ մայթերի սպիտակ սալերը վազում են ոտքի տակից՝ մեղեսիկի յաջորդականութեամբ՝ խէր, շառ, աստուած, խեր, շառ, աստուած… Եւ այսպէս, մինչեւ տրամուայի գծերը ու գարեջրի տաղաւարը:

ԱՐՁԱՆԸ յայտնուեց կանաչ, ձանձրալի խոտերի վրայ, լճակի մօտ: Փողոցը, որը եզերում է լճակը, աշխատանքի շտապող մարդկանց Continue reading “ԵՐԵՒԱՆԵԱՆ ՄԱՆՐԱՆԿԱՐՆԵՐ (*)”

ԱՐՄԻՆԷ ԳԷՈՐԳԵԱՆ

Կեանքից հեռացել է գրող, արձակագիր, հրապարակախօս, հասարակական-քաղաքական գործիչ Ալվարդ Պետրոսեանը: Անուանի մտաւորականը 75 տարեկան էր:
«…Վերջին մի լաց ու արցունք,
Մեռնող գրգիռ մի վերջին,
Ատելութիւնն ուսն առած՝
Սէրը գնաց այս երկրից»:
Ալվարդ Պետրոսեանի տողերն են։ Շիտակ մտաւորական. այսպէս են Continue reading “«Սէրը գնաց այս երկրից»”

ԳԷՈՐԳ ՊԵՏԻԿԵԱՆ

Աշնանացած շատ կանուխ առաւօտ մըն էր ու չեմ գիտեր ինչպէս յանկարծ ես ու ազգակիցս, մենք երկուքով, սենեակէս ներս կրկին անգամ իրար հանդիպեցանք: Մտերիմ բարեկամս էր ան, անբաժան ընկերս ու նաեւ խորհրդակիցս: Գրեթէ լուսաբացի սկիզբն էր ու դուրսը, քաղաքին վրայ կախուած էր մշուշը, իսկ ծառերու կատարին գունատ դեղինը շատոնց նստած էր արդէն: Թէեւ փողոցներուն մէջ անձրեւ-ձիւն չկար, սակայն բացայայտ էր, թէ ցուրտերը հասած էին:
Քայլերս սառեցան: Ինքնաբերաբար ես ալ կեցայ: Continue reading “ԻՆՔԸ ԵՒ ԵՍ”

ՆՈՐԱ ՊԱՐՈՒԹՃԵԱՆ

Ֆրանսայի մէջ հայերէնի դասաւանդութեան բազմամեայ փորձառութիւնս կը ստիպէ, յաճախ ստիպած է աւանդաբար փոխանցուող ամրագրուած տեսակէտները վերաքննութեան ենթարկելու, եթէ պէտք է՝ վերասահմանելու փորձին մէջ մտնելու եւ արդի պայմաններուն համապատասխանեցնել ջանալու։ Աշակերտին մէկ անմեղ հարցումը կրնայ անճրկեցնել ուսուցիչը եւ ստիպել, որ ան հասկնայ, թէ հինցած բանալիներով պիտի չբացուին նոր դռները։
Այս համածիրին մէջ է, որ կը քննարկեմ «հայերէնը մայրենի լեզու» հասկացութեան վերասահմանումի անհրաժեշտութիւնը։ Continue reading “ՄԱՅՐԵՆԻ ԼԵԶՈՒ — ՎԵՐԱՍԱՀՄԱՆՈՒՄԻ ԱՆՀՐԱԺԵՇՏՈՒԹԻՒՆ ԵՒ ԴՊՐՈՑ*”

ՊԵՏՐՈՍ ԱԲԱՋԵԱՆ

Սկիզբը՝ նախորդ թիւին մէջ

Մարեկը եւ Լորան շատ արագ ամուսնացան: Պսակադրութեան արարողութիւնից յետոյ, բաւական համեստ փոքրիկ խնջոյք եղաւ: Լորան համակերպուած եւ երջանիկ տեսք ունէր, թէեւ խուսափում էր աչքերիս նայել: Խնջոյքից անմիջապէս յետոյ, նորապսակները հարսանեկան ճանապարհորդութեան մեկնեցին Իտալիա: Երբեմն Իտալիայի տարբեր քաղաքներից ես ու Դանուտան իրենից փոստային բացիկներ էինք ստանում:
Երկար տատանումից յետոյ, համարձակուեցի կնոջս խոստովանել, Continue reading “ԼՈՐԱ (Բ.)”

Ս.Ա.Յ.

Լոյս տեսած է Դոկտ. Պետրոս Տէր Մաթոսեանի Ատանայի կոտորածին մասին գրած գիտաշխատութիւնը The Horrors of Adana: Revolution and Violence in the Early 20th Century, նուիրուած ապրիլ 14-17 եւ ապրիլ 25-27 1909-ին Ատանայի նահանգին մէջ տեղի ունեցած աղիտալի սպանդին։
Հատորը շարունակութիւնն է հեղինակին նախորդ պատմագրական ուսումնասիրութեան՝ Shattered Dreams of Revolution: From Liberty to Violence in the Late Ottoman Empire։ Երկու հատորներն ալ լոյս տեսած են Սթանֆորտ համալսարանի հրատարակչատունէն (Stanford University Press)։
1908-ի Օսմանեան Սահմանադրական յեղախոխութեան տուած հաւասարութեան իրաւունքներու յոյսերը խորտակած 1909-ի Ատանայի կոտարածը հայութեան յիշողութեան մէջ վառ կը մնայ Զապէլ Եսայեանի Continue reading “1909 ԱՏԱՆԱՅԻ ԱՐՀԱՒԻՐՔԸ՝ 21-ՐԴ ԴԱՐՈՒ ՈՍՊՆԵԱԿՈՎ”

ԵՐԱԶԻԿ ՅԱՐՈՒԹԻՒՆԵԱՆ

ԱՂՕԹՔ

Եւ եթէ նորից ջրհեղեղ լինի,
Եւ նորից փրկուի ոմն մի Նոյ,
Եւ նորից կառուցուի ինչ-որ մի լաստ,
Այն նորից իջնելու է Արարատի գագաթին։
Որովհետեւ
Դա մշտահունչ առասպելն է
Ապականուած աշխարհի սրբացման,
Յոյսի եւ ապաշխարանքի… Continue reading “ՔԵՐԹՈՒԱԾՆԵՐ”