Category: ԱՐՈՒԵՍՏԻ ԱՇԽԱՐՀ

ԳՈՀԱՐ ԱԲՐԱՀԱՄԵԱՆ

Տարազը կամ ազգային հագուստը իւրաքանչիւր ազգի հոգեւոր եւ մշակութային ժառանգութեան կարեւոր մասն է, որն ամփոփում է էթնոսի ինքնատիպութիւնն ու ազգային խառնուածքի առանձնայատկութիւնները: Լինելով կենսապահովման միջոց եւ կենսակերպի անբաժան մաս՝ տարազները նաեւ գեղարուեստի նմոյշ են, ազգային մտածելակերպի խորհրդանիշ: Տարազը համարւում է իւրատեսակ այցեքարտ, քանի որ տեղեկատւութիւն է փոխանցում կրողի սոցիալական դիրքի եւ պատմական ժամանակաշրջանի մասին: Continue reading “ԱՐՑԱԽԵԱՆ ՏԱՐԱԶԻ ԻՆՔՆԱՏԻՊՈՒԹԻՒՆԸ”

ՎՐԷԺ-ԱՐՄԷՆ

Ներկայ տարուան՝ 2021-ի սկիզբը լոյս տեսաւ նախ թրքերէն, ապա անգլերէն THE BALYANS — Ottoman Architecture and Balyan Archive («Պալեանները — Օսմանեան ճարտարապետութիւնը եւ Պալեան արխիւը») հատորը, լաթակազմ եւ ընտիր թուղթի վրայ (352 մեծադիր էջեր՝ 26 սմ x 31 սմ, բազմաթիւ ներծալ էջերով), հեղինակութեամբ Պիւքէ Ուրասի։
Հեղինակը օգտուած է բազմաթիւ աղբիւրներէ. թարգմանուած են ԺԹ. եւ Ի. դարերու հայկական վաւերաթուղթեր, պատճէնահանուած Continue reading “ԼՈՅՍ ՏԵՍԱՒ՝ Պալեաններուն նուիրուած պատկառելի հատոր մը”

Vartan Matiossian et Artsvi Bakhchinyan

Ստորեւ կը հրատարակենք ֆրանսացի հռչակաւոր արձանագործ Օկիւստ Ռոտէնի (1840-1917) թանգարանի արխիւին մէջ պահուող եօթ կարճ գրութիւն, որոնք արուեստագէտին յղած է հայ պարուհի Արմէն Օհանեանը (Սոֆիա Փիրբուդաղեան, 1887-1976)։
Այս արուեստագիտուհին, որ շուտով նաեւ նշանաւոր ֆրանսագիր գրագիտուհի պիտի դառնար եւ աւելի ուշ՝ սպանագիր գրականագէտ Մեքսիքոյի մէջ, 1910-ականներուն մծ հռչակ վայելած է Ֆրանսայի մէջ իր արեւելեան եւ «ազատ» բնոյթի պարերով։ Ան Ռոտէնի հետ ծանօթացած է 1913-ին, իրենց ընդհանուր բարեկամի՝ փարիզաբնակ ամերիկացի գրագիտուհի Նաթալի Քլիֆըրտ Պըրնիի (1876-1972) միջոցաւ։ 1915-ին, Continue reading “Lettres d’Armène Ohanian à Auguste Rodin”

ՄԵԼԱՆԻԱ ՄԻԼՈՆԵԱՆ

Արցախի Հանրային ռադիոյի լրագրող

Արցախի երաժշտարուեստը հայ բազմադարեայ երաժշտութեան անքակտելի մասն է կազմում, որն անհերքելի ապացոյցն է Արցախ-Հայաստան հոգեւոր միասնութեան եւ ընդհանուր մշակութային դաշտի: Պատմական Հայաստանի Արեւելից Կողմանց աշխարհ Արցախը Մեծ Հայքի 10-րդ նահանգն էր, որի բնիկ ժողովուրդը իր նիստուկացով, ազնուատոհմիկ հոգեկերտուածքով, արուեստով ու մշակոյթով եղել եւ մնում է իր հնամեայ ցեղի ոսկէ երակը: Դար ու դարեր յարատեւել է Continue reading “ԱՐՑԱԽԻ ԺՈՂՈՎՐԴԱԿԱՆ ԵՐԱԺՇՏԱՐՈՒԵՍՏԸ՝ ՈՐՊԷՍ ՄՇԱԿՈՒԹԱՅԻՆ ՄԱՍՈՒՆՔ”

ԱՇԽՈՒՆՋ ՊՕՂՈՍԵԱՆ

Պատմական գիտութիւնների թեկնածու,
ՀՀ մշակոյթի նախարարութեան մշակութային արժէքների փորձագիտական կենտրոնի գլխաւոր մասնագէտ։

Սկիզբը մեր նախորդ թիւով

Մեծ հետաքրքրութիւն են ներկայացնում նաեւ «Գանձասար» գորգի գեղազարդման համակարգի մանրամասերը։ Այս դէպքում խօսքը վերաբերում է դրա լայն գօտուն, որը գեղազարդուած է մէկընդմէջ ներկայացուած վարդակով եւ մասնակիօրէն գծայնացուած «կենաց ծառ» յօրինուածքով։ Մեր դիտարկումները հնարաւորութիւն են տալիս շեշտելու, որ այս տիպի եզրագօտիները առաւելապէս բնորոշ են պատմական Հայաստանի արեւելեան ու հիւսիսարեւելեան Continue reading “ԱՐՑԱԽԵԱՆ ԾԱԳՈՒՄՈՎ ԵՐԿՈՒ ԳՈՐԳԻ ՄԱՍԻՆ (Բ.)”

ԱՇԽՈՒՆՋ ՊՕՂՈՍԵԱՆ

Պատմական գիտութիւնների թեկնածու,
ՀՀ մշակոյթի նախարարութեան մշակութային արժէքների փորձագիտական կենտրոնի գլխաւոր մասնագէտ։

ԱՄՓՈՓՈՒՄ

Հայոց գորգագործական մշակոյթի ուսումնասիրման հարցում կարեւոր նշանակութիւն ունեն Արցախում 1202 թ. գործուած «Եռախորան» եւ 1731 թ. գործուած «Գանձասար» հայատառ յիշատակարանով խորանաւոր գորգերը։ Դրանցից առաջինը պահւում է Վիեննայի արդիւնաբերութեան եւ արուեստի թանգարանում ու նուիրուած էր Սուրբ Հռիփսիմէին, իսկ երկրորդը՝ Երուսաղէմի Սուրբ Յակոբ հայոց եկեղեցու թանգարանում եւ նուիրուած է Աղվանից Ներսես III կաթողիկոսին։ Յստակ թուագրում եւ կատարման վայրի մասին տուեալներ ունեցող այս գորգերի գեղազարդման տարրերը բնորոշ են ոչ միայն պատմական Հայաստանի մի շարք գորգագործական կենտրոններին, այլ նաեւ հարեւան ու յատկապէս փոքրասիական գորգագործական կենտրոններին։ Այս առումով յատկապէս Continue reading “ԱՐՑԱԽԵԱՆ ԾԱԳՈՒՄՈՎ ԵՐԿՈՒ ԳՈՐԳԻ ՄԱՍԻՆ (Ա.)”

ՊԵՏՐՈՍ ԱԲԱՋԵԱՆ, ճարտարապետ

Պոլիտեխնիկական ինստիտուտի ճարտարապետական բաժնի առաջին կուրսում մեր լսարան մտաւ բարձրահասակ, համակրելի, գեղեցիկ կեցուածքով մի երիտասարդ եւ փոքր ինչ ռնգային, հաճելի բարիտոնով ասաց. «Ես ձեզ պատմելու եմ իտալական վերածնունդի ճարտարապետութեան մասին»: Ինչպէս հարկն է առաջին կուրսում, մենք պատրաստել էինք տետրակներ եւ մատիտներ դասախօսութիւնը սղագրելու համար, բայց մեզ վիճակուած չէր օգտագործելու դրանք: Առաջին իսկ խօսքերից հմայուած եւ կախարդուած յայտնուեցինք իտալական վերածնունդի հրաշալի իրականութեան մէջ:
Այդ երիտասարդը Ջիմ Թորոսեանն էր: Նա կարողանում էր Continue reading “Չափի եւ գեղեցիկի զգացումը երբեք չի դաւաճանել իրեն — ՅԻՇՈՂՈՒԹԻՒՆՆԵՐ ՈՒՍՈՒՑՉԻՍ ՄԱՍԻՆ”

ՎՐԷԺ-ԱՐՄԷՆ

Ո՞վ է Նաղաշ՝ Ղարիպը

Մկրտիչ Նաղաշ (1394-1470) հայ յարգուած բարձրաստիճան եկեղեցական ղեկավար մըն էր՝ Տիգրանակերտի (Ամիդի) եպիսկոպոսը, որ ցասում պատճառեց Օսմանեան իշխանութիւններուն, երբ այնտեղ կառուցեց զանգակատուն մը, որ աւելի բարձր էր քան մօտակայ բոլոր մզկիթները։ Այդ պատճառաւ աքսորուեցաւ։ Ան նաեւ բանաստեղծ էր եւ մանրանկարիչ (որմէ՝ իր անունը) ու կը գրէր թափառական Continue reading “ՅԱՐՈՒԹԻՒՆՆ ՆԱՂԱՇԱՅ ԵՒ ՅՈՎՀԱՆՆՈՒ”

Արթօ Չաքմաքչեան Մոնթրէալ հաստատուած առաջին օրերէն իսկ յատուկ կապ մը ունեցաւ Հորիզոն շաբաթաթերթի ու անոր գրական յաւելուածին հետ։ Արդարեւ մենք վայելեցինք անոր տեւական ներդրումը, ըլլայ թերթին ընդհանուր գեղարուեստական ձեւաւորման մշակման ընթացքին, ըլլայ յետոյ զանազան դէմքերու նուիրուած մեր գրական բացառիկ թիւերը պատրաստելու ատեն, որոնց առաջինը՝ «Գրական հորիզոն»-ի անդրանիկ թիւին՝ 1984-ի դեկտեմբերին, Վարուժանի դիմանկարով, բանաստեղծի ծննդեան 100-ամեակին առթիւ։ Continue reading “ԱՐՄԱՏՆԵՐՈՎ ՀԱՅԸ՝ ԱՐԹՕ ՉԱՔՄԱՔՉԵԱՆ (1933 – 2019)”

ԼԻԼԻԱ ԵՂԻԱԶԱՐԵԱՆ

Օ, ներեցէք, ընկերներ,
Որ վերստին պիտի մեկնիմ ձեր աշխարհէն…
Իմ աշխարհի տէրերն անտէր
Կը ստիպեն որ աճապարեմ։
Պ. Հերկելեան

Յունիսի 12-ին Երեւանի Յովհաննէս Թումանեանի թանգարանում տեղի ունեցաւ լիբանանահայ նշանաւոր բանաստեղծ Պետիկ Հերկելեանին նուիրուած «Հրաժեշտէն ետք» խորագրով գրական-երաժշտական ձեռնարկը։ Continue reading “«Հրաժեշտէն ետք» հայրենիքում”