Հորիզոն շաբաթաթերթի գրական յաւելուածը
Ստորեւ այն սրտի խօսքը, որ Նայիրի Պահլաւունի-Զաքմաքչեան կարդաց իր ամուսնոյն՝ քանդակագործ Արթոյի եկեղեցւոյ կարգին ընթացքին, շաբաթ, 4 հոկտեմբեր 2019-ին՝ Մոնթրէալի Ս. Գրիգոր Լուսաւորիչ առաջնորդանիստ եկեղեցւոյ մէջ, որ կ՚ամբողջացնէ կենսագրականը։ Continue reading “Անչափ հազուագիւտ ընծայ է…”
1993 թուականին երբ որպէս արտասահմանցի ուսանող առաջին անգամ Երեւան հասայ, առաջին օրը չորս կամ հինգ անգամ խելագար հռչակուեցայ։ Ամենամութ ու ցուրտ թուականն էր, քաղաքը ոչ լոյս ունէր, ոչ ալ ջուր ունէր… Երեւանի մէջ շաբաթը երկու անգամ լոգանք ընդունիլը այդ ժամանակ շռայլութիւն կը համարուէր։ Իսկ ես հասնելուս պէս պայուսակէս օճառ մը ու անձեռոց մը հանեցի եւ Continue reading “ԳԻԺ ԵՄ ԲԱՅՑ ՀԱՅ ԵՄ”
Հալէպի Նոր Գիւղի «սերվիսի թաքսիներու տեղը», Վասպուրական ակումբէն քանի մը մեթր անդին, երեք մայրուղիներու խաչմերուկին վրայ՝ յիսունական եւ վաթսունական թուականներուն, հայ մարդ մը երեկոները իր բացօթեայ շարժական կրպակէն՝ որ իսկականին մէջ կապոյտ ու կոկիկ ձեռնասայլ մըն էր միայն՝ զովացուցիչ (կազոզ), Continue reading “Պաղ կազոզ մարսողական”
ԽՄԲԱԳՐՈՒԹԵԱՆ ԿՈՂՄԷ — Այս տարի արեւելահայ արձակի ամենատաղանդաւոր դէմքերէն Ակսել Բակունցի ծննդեան 120-ամեակն է։ Բոլորիս ծանօթ են իր կեանքի դրուագները, ընդհուպ մինչեւ իր եղերական մահը որպէս ստալինեան նախճիրի մեծագոյն զոհերէն։ Սակայն Բակունցի անձնական կեանքը ընդհանրապէս լուսարձակներէ դուրս մնացած է։ Այդ գծով 2017-ին յօդուածագիրը «Սիւնիք» հայագիտական հանդէսին մէջ ուշագրաւ գրութիւն մը տուած էր, որ մեր ընթերցողներուն կը ներկայացնենք ստորեւ։
Շատ պէտք է ջանալ Բակունցի կենսագրութեան մէջ կանանց մասին որեւէ յիշատակում գտնելու համար: Դժուար է ամբողջական պատկերացում կազմել Բակունցի հոգեկան-ներաշխարհային կեանքի մասին: «Խորունկ, հանդարտ ու յստակ» խառնուածքի տէր գրողը անձնական ապրումներ ու զգացմունքներ արտայայտելու մէջ էլ չափազանց զուսպ էր ու հաւասարակշիռ: Նրա կեանքում չեն եղել յախուռն, աղմկոտ սիրային պատմութիւններ, ինչպէս, օրինակ, Չարենցի կեանքում, բայց եղել են նուիրական անուններ, որոնք ուղեկցել են Բակունցին կարճատեւ կեանքի որեւէ շրջանում, կերպարային ու պատկերային իւրօրինակ նրբագծերով հիւսուել ստեղծագործական աշխարհին: Continue reading “ԿԱՆԱՅՔ ԱԿՍԵԼ ԲԱԿՈՒՆՑԻ ԿԵԱՆՔՈՒՄ”
Նոյեմբեր 2019-ին հարիւրամեակն է «Հայ Կին» կիսամսեայ հանդէսին։
Հայ կին գրողներու առջեւ մեծ պատեհութիւններ ընծայած է տպագրական մամուլը։ Ինչպէս Վիկտորիա Ռոու(*) նկատած է, Զապէլ Եսայեան, Մառի Պէյլերեան, Շուշանիկ Կուրղինեան, որոնք համեստ ընտանիքներէ էին, իրենց գրական փորձերը սկսան տպագրական մամուլի էջերէն։ Continue reading “«Հայ կին» հանդէսը հարիւր տարեկան պիտի ըլլար — Հայ մամուլի տարուան առթիւ”
Մ.
— Մա՛մ, իսկ պապան ե՞րբ կը գայ:
— Երբ յաղթի եօթ գլխանի վիշապին, կը գայ:
— Մա՛մ, ես գիտեմ, թէ ինչու է վիշապն ուզում մեզ
սպանել: Ասե՞մ:
— Հա:
— Որովհետեւ վիշապ է: Եթէ մարդ լինէր, չէր ուզի:
— Հա՛, ճիշտ ես, որովհետեւ վիշապ է…
1994թ. Արցախ
Սա ազատամարտիկի օրագրի վերջին էջն է, դրանից յետոյ չունի գրառումներ: «Քանի դեռ պատերազմը շարունակում է քայլել մեր կողքով, էլի գրառումներ կ՚անեմ. իմ կռիւը դեռ չի աւարտուել», — ասում է խորիմաստ ժպիտով, իսկ ես յետոյ իմանում եմ, որ 2016-ի ապրիլին առաջին կամաւորներից էր, ով առանց երկմտելու գնաց սահման…
Continue reading “1994. Ծաղկած խրամատներ — Դ.”ՅԱԿՈԲ ՉՈԼԱՔԵԱՆ
Հեղինակին կողմէ. — Կը շարունակեմ ամիսներ առաջ ընդհատած ՓԼՈՂ ԴՊՐՈՑՆԵՐԸ շարքս։
ԳԵՐԵԶՄԱՆԱՏԱՆ ՄԷՋ
Մեր՝ Քեսապի գիւղերուն մէջ ամեն շաբաթ օր կամ ամեն հանգուցեալ մը յիշելուն գերեզմանատուն երթալը մեղք կը համարուի. «Ինչ կ՚ուզէք մեռելներէն, մեռելները հանգիստ ձգեցէք» կ՚ըսէին կիներուն:
Բայց Ս. ծնունդի եւ Մեծ զատկի մեռելոցի կէսօրին, Պատարագէն ետք, սեւ ծով կը դառնային գիւղական գերեզմանատուները:
Մեծհայրս վաթսունհինգ տարեկանին ամուսնացած էր Եղեռնին այրիացած երեսուն տարեկան մեծմօրս հետ, որ ունէր տասներկու տարեկան աղջնակ մը: Յաջորդ տարի ծներ էր մայրս, եւ հինգ տարի ետք, — այո, հինգ տարի ետք, — մօրեղբայրս: Այս իրողութիւնը մեծ հրճուանքով պատմեցի բանաստեղծ Աբրահամ Ալիքեանին, որ կը զարմանար թէ յիսունը անց ունեցեր էր իր վերջին մանչը: «Անցեալ դարուն բնական բաներ էին այս բոլորը», բացատրեց մայրս, «մարդիկ հիմակուաններուն պէս զեխ կեանք չէին վարեր»: Continue reading “ՄԻՒՌՈՆԻ ԵՒ ԱՍՏՂԻ ՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆ”
Հաւերը, երկար ատեն մը «կտրուելէ» ետք, գարնան հետ կը սկսէին օրական ածել: Հաւ կ՚ելլէր պատի բոյնէն, հաւ կը մտնէր կը նստէր բունկալին վրայ: Բոյնէն ելլողը կա-կա-կա, կակ-կղա-կակ-կղա կանչով կը լեցնէր գիւղը:
— Է՜հ, հասկցանք, — կ՚ըսէր իր տասերորդ ծնունդին սպասող Ղազարենց հարսը, — հաւկիթ մըն է բերածդ, ինչ աշխարհը իրար կ՚անցընես… Continue reading “«ԿՌՆԱՎԻԼ»”
Աղջիկը հիւսում է երկար մազերը եւ սրտատրոփ սպասում փեսայի գալուն: Մի քանի ժամից ճերմակ զգեստ կը հագնի: Պատերազմ եւ հարսանիք. այդ օրերին ամեն բան համատեղելի էր: Մայրը օրհնում է աղջկան: Հարսանքաւորներն ուշանում են: Մէկը հեւիհեւ ու գլխիկոր լուր է բերում. «Զոհուել է…»:
1994թ. Արցախ
Չգիտեմ դուք է՞լ էք նկատել, թէ՞ չէ, բայց պատերազմի տարիներից մեզ հասած լուսանկարներում տղաներն այնքան մեծ ու հասուն են երեւում, նրանց աչքերում այնքան իմաստնութիւն կայ, այնքան կեանք կայ, այնքան հաւատ ու կամք, որ թւում է՝ մի ամբողջ կեանք են ապրել։ Այնինչ, նրանցից շատերը տասնութ-քսան տարեկան անգամ չկային, նրանցից ոմանք էլ դպրոցական նստարանը փոխարինեցին խրամատով։ Նրանք մտածում, երազում էին կեանքի մասին՝ չխնայելով սեփական կեանքը։ Նրանց աչքերը անեզր հովիտներ էին, ուր բողբողջում էին երազանքի ծաղիկները։ Այդ ծաղիկները պիտի բացուէին արեւի հայեացքի ներքոյ, բայց շատերն այդպէս էլ չհասցրին բացուել… Նրանց չբացուած ծաղիկների փունջը այսօր մեր ձեռքերում է, ու մենք պէտք է խնամենք, ջրենք, կեանք տանք նրանց, որ մեր, հէնց մե՛ր ձեռքերում բացուեն, ծաղկեն երազանքները՝ վաղուայ ծաղիկները…
Բարեւ տղերք, այսօր գարնան սովորական մի օր է, գո՞ւցէ ձեզանից շատերն այսօր են ծնուել, գո՞ւցէ ձեզանից շատերի զաւակներն այսօր են ծնուել, գո՞ւցէ ձեզանից ոմանց զաւակներն այսօր պիտի ծնուէին, կամ էլ՝ տեսնես հայի օջախում քանի՞ զինուոր ծնուեց այսօր… Ես կը գրեմ, անպայման կը գրեմ ձեզ, երբ աւարտուի ձեր յաղթած, բայց անաւարտ այս պատերազմը…
Խմբագիր
Մեր «վագոնչիկի» կողքով ոչ ոք չէր կարողանում անտարբեր անցնել, ամենաուրախ «վագոնչիկն» էր: Մտնողի համար այնքան էինք կատակներ անում, որ ականջներում հարսանիք էր սկսւում: Continue reading “1994. Ծաղկած խրամատներ — Գ.”