Հորիզոն շաբաթաթերթի գրական յաւելուածը
Մարդոց հաւասար իրաւունքները երաշխաւորուած են անոնց ազատութեամբ: Երբ այդ իրաւունքները զանազան ձեւերով կը խափանուին, ազատութիւնը կը դառնայ պատրանք: 14-րդ դարու ֆրանսացի գրագէտ Louis Veuillot աշխարհի բարիքներուն մեծագոյնը կը նկատէ ազատութիւնը: Ազատ է ան, որ իշխանութեան մը լուծին Continue reading “Ազատութիւն ու ազատ թռչուններ”
Մարդկային արտայայտութեան երկու միջոցներ գոյութիւն ունին. մին խօսքն է ու միւսը գիրը: Խօսքն ու գիրը միատեղ կը կազմեն լեզուն: Գրաւոր լեզուն կ՚արտայայտուի գրուած էջերով՝ գիրքով. հայ գիրքը գրչագիր հայ մշակոյթին թագն ու պսակն է, ու ան պէտք է կազմէ իւրաքանչիւր հայ տան անհրաժեշտ մէկ մասը:
Գիրքը ծերունիին սիրտը ու երիտասարդին դիմագիծը կ՚արտայայտէ. գիրքը միայն կարող է իրագործելու ծրագիրները գրագէտին, Continue reading “Գիրքին ոդիսականը”
Ընտանեօք արձակուրդի ենք ծովեզրը: Առաւօտ կանուխ, կիսամութին, սենեակիս պատշգամը, աթոռի մը վրայ նստած՝ կը սպասեմ ընտանիքիս անդամներուն զարթնումին, որոնք նախորդ օրուան ուշ ժամերուն կատարուած ճամբորդութենէն յոգնած՝ Մորֆէի գիրկը ապաստանած են, ու արթննալու որեւէ նշոյլ չեն ցուցաբերեր տակաւին. չեմ այպաներ զիրենք, որովհետեւ արձակուրդի ընթացքին ամեն բան խրախճանք է ու վայելք, ու քունը կարեւոր մասնիկներէն մին է վայելքին: Continue reading “Արձակուրդի մտորումներ”
Կեանքը լուսեղէն անծայրածիր գետ մըն է, որ կը հոսի անարգել մարդկութեան սկիզբէն դէպի յաւիտենականութիւն: Բնական պայմաններու տակ ջուրին ընթացքը խաղաղ է ու հեզասահ, սակայն չարագործ մարդոց կողմէ յղացուած բազմատեսակ խոչընդոտներ ու արուեստական փոթորիկներ պատճառ կը դառնան, որ գետին խաղաղ Continue reading “Տառապանքին դրական հետեւանքները”
Սկիզբէն ի վեր մարդը միշտ սիրած ու պաշտած է գեղեցիկը, այս իսկ պատճառով տեւաբար գեղեցիկն ու սէրը զիրար ամբողջացնող անքակտելի միութիւն մը կազմած են:
Գեղեցիկը կախարդական այն ուժն է, որ իւրաքանչիւր անհատի մօտ կ՚արթնցնէ Continue reading “Սէրը գեղեցիկին նկատմամբ”
Իրերու սկիզբէն ի վեր մարդկային մտածումը իր իմաստասիրական առաջին պրպտումները ջուրերուն խորերը փորձեց: Եգիպտական դիցաբանութեան մէջ սկզբնական տարրը ջուրը եղած է Նուն անունով:
Աստուածները ծնան Տիամատ վիշապէն, որ անսահման ծովն է: Ամերիկայի բնիկներէն շատերուն համար թշնամի տարրը, ուրկէ պէտք է կորզել աշխարհը՝ ջուրը եղած է: Այս բոլոր վարկածները կը պարունակեն Continue reading “Ջուր եւ ջրապաշտութիւն”
Դիւցազնավէպերը նպատակ ունեցած են սերունդներուն ներշնչել գեղեցիկին, ճշմարիտին ու հերոսականին գաղափարը ու ապագայ սերունդներուն մօտ ստեղծել գեղեցիկ ու հերոսական գործերու ձգտումը: Առասպելները կը ծառայեն երեւան հանելու ժողովուրդի մը կամ հաւաքականութեան մը նկարագրին յատկանշական գիծերը, ու որեւէ պատմութիւն չի կրնար զերծ մնալ այն հիմնական խաւէն, որ կը կոչուի առասպել, աւելի լայն բացատրութեամբ դիցաբանութիւն:
Ժողովուրդներու կեանքին մէջ տարիք մը կայ, ուր ամեն ինչ զգացում է ու պատկեր. կայ ուրիշ տարիք մըն ալ, ուր ամեն ինչ խորհրդածութիւն է ու հետաքրքրութիւն: Առաջինը առասպելներու շրջան է, երկրորդը այն Continue reading “Առասպելը, հէքեաթն ու հրաշքը պատմութեան ընդմէջէն”
Գրականութիւնը մարդկային մտքի ստեղծագործութիւնները գրաւոր կերպով զանգուածներուն ներկայացնելու արուեստն է. ան պարտի ըլլալ հարազատ արտայայտութիւնը ժողովուրդին հոգեմտաւոր ապրումներուն ու անոր բիւրեղացած զգացումներուն:
Գրական ըմբռնումով գրականութիւն չէ ամեն գրութիւն, ինչպէս նաեւ գրագէտ չէ ամեն գրքի հեղինակ: Գրականութիւն կը դառնայ երբ ան կը լրացնէ նիւթի, ոճի, մշակումի, կառուցումի ու այլ պայմանները Continue reading “ԽՈՐՀՐԴԱԾՈՒԹԻՒՆՆԵՐ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹԵԱՆ ՈՒ ԱՐՈՒԵՍՏՆԵՐՈՒ ՄԱՍԻՆ”
Հինէն ի վեր իր նախնական ամենապարզ ձեւին մէջ լեզուն հանդիսացած է մարդու արտայայտութեան ամենէն տարրական միջոցը. որոշ դաստիարակութեան տէր մարդիկ, ինչպէս մտաւորականներ ու արուեստագէտներ, հետամուտ եղած են ստեղծելու արտայայտութեան ճկուն ու նուրբ այլ միջոցներ, լեզուն հասցնելով գեղարուեստական բարձրութեան մակարդակի մը, մինչ հասարակ ժողովուրդը, իր սեփական իւրայատուկ միջոցները, զանոնք պատշաճեցնելով իր մտային տարողութեան սահմաններուն, ստեղծած է պատկերալից խօսքեր որոնք ճանչցուած են ասացուածք կամ ասոյթ անունով։ Continue reading “ԱՍՈՅԹՆԵՐԸ՝ ՀԱՅ ԼԵԶՈՒԻՆ ԶԱՐԴԵՐԸ”
Անցեալ տարի, 2019 թուականին Լոս Անճելըսի մէջ լոյս տեսաւ գրող, մտաւորական, հայ լեզուի ու մտքի հանրածանօթ մշակ, երկարամեայ տնօրէն, գրական բեղուն վաստակ ունեցող ու ազգային գործիչ, նախկին հալէպահայ Գէորգ Պետիկեանի «Ես տեսայ Անին» հատորը, մեկենասութեամբ տէր եւ տիկին Յակոբ եւ Լօլա Գարապիպերճեաններուն, ձօնուած՝ Հայաստանի առաջին Հանրապետութեան եւ ՀՄԸՄ-ի հիմնադրութեան հարիւրամեակին: Continue reading “ԳՐՔԵՐՈՒ ՀԵՏ — Գէորգ Պետիկեանի «Ես տեսայ Անին» հատորը”