Հորիզոն շաբաթաթերթի գրական յաւելուածը
Կեանքից հեռացել է գրող, արձակագիր, հրապարակախօս, հասարակական-քաղաքական գործիչ Ալվարդ Պետրոսեանը: Անուանի մտաւորականը 75 տարեկան էր:
«…Վերջին մի լաց ու արցունք,
Մեռնող գրգիռ մի վերջին,
Ատելութիւնն ուսն առած՝
Սէրը գնաց այս երկրից»:
Ալվարդ Պետրոսեանի տողերն են։ Շիտակ մտաւորական. այսպէս են Continue reading “«Սէրը գնաց այս երկրից»”
Աշնանացած շատ կանուխ առաւօտ մըն էր ու չեմ գիտեր ինչպէս յանկարծ ես ու ազգակիցս, մենք երկուքով, սենեակէս ներս կրկին անգամ իրար հանդիպեցանք: Մտերիմ բարեկամս էր ան, անբաժան ընկերս ու նաեւ խորհրդակիցս: Գրեթէ լուսաբացի սկիզբն էր ու դուրսը, քաղաքին վրայ կախուած էր մշուշը, իսկ ծառերու կատարին գունատ դեղինը շատոնց նստած էր արդէն: Թէեւ փողոցներուն մէջ անձրեւ-ձիւն չկար, սակայն բացայայտ էր, թէ ցուրտերը հասած էին:
Քայլերս սառեցան: Ինքնաբերաբար ես ալ կեցայ: Continue reading “ԻՆՔԸ ԵՒ ԵՍ”
Ֆրանսայի մէջ հայերէնի դասաւանդութեան բազմամեայ փորձառութիւնս կը ստիպէ, յաճախ ստիպած է աւանդաբար փոխանցուող ամրագրուած տեսակէտները վերաքննութեան ենթարկելու, եթէ պէտք է՝ վերասահմանելու փորձին մէջ մտնելու եւ արդի պայմաններուն համապատասխանեցնել ջանալու։ Աշակերտին մէկ անմեղ հարցումը կրնայ անճրկեցնել ուսուցիչը եւ ստիպել, որ ան հասկնայ, թէ հինցած բանալիներով պիտի չբացուին նոր դռները։
Այս համածիրին մէջ է, որ կը քննարկեմ «հայերէնը մայրենի լեզու» հասկացութեան վերասահմանումի անհրաժեշտութիւնը։ Continue reading “ՄԱՅՐԵՆԻ ԼԵԶՈՒ — ՎԵՐԱՍԱՀՄԱՆՈՒՄԻ ԱՆՀՐԱԺԵՇՏՈՒԹԻՒՆ ԵՒ ԴՊՐՈՑ*”
Սկիզբը՝ նախորդ թիւին մէջ
Մարեկը եւ Լորան շատ արագ ամուսնացան: Պսակադրութեան արարողութիւնից յետոյ, բաւական համեստ փոքրիկ խնջոյք եղաւ: Լորան համակերպուած եւ երջանիկ տեսք ունէր, թէեւ խուսափում էր աչքերիս նայել: Խնջոյքից անմիջապէս յետոյ, նորապսակները հարսանեկան ճանապարհորդութեան մեկնեցին Իտալիա: Երբեմն Իտալիայի տարբեր քաղաքներից ես ու Դանուտան իրենից փոստային բացիկներ էինք ստանում:
Երկար տատանումից յետոյ, համարձակուեցի կնոջս խոստովանել, Continue reading “ԼՈՐԱ (Բ.)”
Լոյս տեսած է Դոկտ. Պետրոս Տէր Մաթոսեանի Ատանայի կոտորածին մասին գրած գիտաշխատութիւնը The Horrors of Adana: Revolution and Violence in the Early 20th Century, նուիրուած ապրիլ 14-17 եւ ապրիլ 25-27 1909-ին Ատանայի նահանգին մէջ տեղի ունեցած աղիտալի սպանդին։
Հատորը շարունակութիւնն է հեղինակին նախորդ պատմագրական ուսումնասիրութեան՝ Shattered Dreams of Revolution: From Liberty to Violence in the Late Ottoman Empire։ Երկու հատորներն ալ լոյս տեսած են Սթանֆորտ համալսարանի հրատարակչատունէն (Stanford University Press)։
1908-ի Օսմանեան Սահմանադրական յեղախոխութեան տուած հաւասարութեան իրաւունքներու յոյսերը խորտակած 1909-ի Ատանայի կոտարածը հայութեան յիշողութեան մէջ վառ կը մնայ Զապէլ Եսայեանի Continue reading “1909 ԱՏԱՆԱՅԻ ԱՐՀԱՒԻՐՔԸ՝ 21-ՐԴ ԴԱՐՈՒ ՈՍՊՆԵԱԿՈՎ”
Եւ եթէ նորից ջրհեղեղ լինի,
Եւ նորից փրկուի ոմն մի Նոյ,
Եւ նորից կառուցուի ինչ-որ մի լաստ,
Այն նորից իջնելու է Արարատի գագաթին։
Որովհետեւ
Դա մշտահունչ առասպելն է
Ապականուած աշխարհի սրբացման,
Յոյսի եւ ապաշխարանքի… Continue reading “ՔԵՐԹՈՒԱԾՆԵՐ”
Սիրելի ընթերցող,
«Հորիզոն գրական»ի փետրուար 2022-ի թիւի նիւթերը կը գտնես այս կայքէջին վրայ, իսկ տպագրեալ թիւի ելեկտրոնային տարբերակը կրնաս ունենալ հետեւելով այս կապին։
Բարի ընթերցում։
Թէեւ հազար անգամ անցել էր այդ ճանապարհը, ու թէեւ աստիճանները լուսաւորուած էին, բայց այդ օրը Աննան շտապում էր բարձրանալ, քանի դեռ կիսամութ էր։ Ինչու կամ ուր էր շտապում, ինքն էլ չգիտէր։ Կասկադի աստիճանները մինչեւ վերջ չբարձրացած՝ կը թեքուէր աջ, ու նեղ արահետով կը գնար դէպի Մատենադարան, որին չհասած իր հին ու փոքր տունն էր։ Բաժանուելիս Անդրէին խնդրեց, որ իրեն թողնի այն։ Երբ ասաց, թէ կը հրաժարուի ունեցուածքը կիսելուց, նիւթական որեւէ այլ պահանջից, միայն թէ բարձունքին, նման տների միջեւ թառած մէկ ընդարձակ ու երկու նեղլիկ սենեակներով տունն իրեն թողնի, ամուսինը միայն քմծիծաղեց։ Հիմա` Սուրբ Ծննդեան տօնին նախորդող այդ օրը, Continue reading “ԲՐՈՒՏԻ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԱԿԵՐՏԸ”
Կռունկ, գնա՜, հայոց դաշտի
Ծաղիկը տար պանդուխտներին.
Արարատի ձիւն տար թեւիդ,
Ջուր Սեւանայ՝ պանդուխտներին.
Մեր նոր երկրի երգերն ուրախ,
Մեր նոր կեանքի լոյսերը վառ,
Մի բուռ հող տար, ոտքիդ կպած,
Մեր տարագիր պանդուխտներին։ Continue reading “ԿՌՈՒՆԿԸ”
Նուիրում եմ Ֆլորայի յիշատակին
«Գրողը պիտի արտայայտի ոչ այն ինչ կայ, կամ կարող է լինել կեանքում, այլ այն ինչ ինքն է երազում տեսել»:
Անտոն Չեխով
Առաջին իսկ հայեացքից, Փոքրաւան գիւղը ինձ դուր չեկաւ: Դա մեծ մասամբ մէկ յարկանի տներով, իր անուանը չհամապատասխանող, բաւական փռուած գիւղ էր: Հողաշէն տների կտուրների վրայ հին կարպետի կտորներով ծածկուած խոտի դէզեր կային: Տների շուրջը պարտադիր, ցածրիկ նոյնպէս հողաշեն ցանկապատեր էին արուած: Ամենուրեք զգացւում էր չորացած խոտի եւ թրիքի, քիթ խտխտացնող, ոչ այնքան տհաճ հոտը: Տարօրինակ գնդաձեւ սաղարթներով, հատ ու կէնտ ծառերը բազմազանութիւն էին հաղորդում միօրինակ եւ ձանձրալի այս միջավայրին: Այստեղ գալու յաջորդ օրը առաւօտեան դուրս եկայ շրջապատը ուսումնասիրելու: Փողոցում, ցանկապատերի երկայնքով քարերի վրայ նստած պառաւ կանայք, չթաքցուած, նոյնիսկ Continue reading “ԼՈՐԱ (Ա.)”