Հորիզոն շաբաթաթերթի գրական յաւելուածը
Պատմուածքներ
Ուսին պայուսակ մը դրած, ձախ ձեռքի ծխախոտէն բարձրացող ծուխի գոլորշին ճեղքելով ներս մտաւ տարեց մարդ մը, իր ուզած դեղահատին կտրոնը սեղանին վրայ դրաւ, եւ խնդրեց անորմէ տուփ մը։ Խնդրածը մօտս դրուած էր, ձեռքս երկարեցի ու տուի։ Continue reading “ԵՐԵՔ ՀԱՐԻՒՐԻՆ ՀՈ՞ԳԸ ՊԻՏԻ ԸՆԵՄ”
Շտապ օգնութեան մեքենան կանգ առաւ գիւղամիջում:
Մայրը երեխային ասաց. «Մի տես էն ի՞նչ մեքենայ է»:
Երեխան վազեց եւ յետ եկաւ, սարսափած նայեց մօր աչքերին ու ասաց.
«Մա՛մ, ես լսեցի, մեքենայի մէջ պապային են բերել… սպանուած»:
1994թ. Արցախ
Շարունակում եմ ընթերցողին ներկայացնել ազատամարտիկի յուշագրութիւնը, եւ եթէ դու, ընթերցող, տեսել ես պատերազմը, ուրեմն՝ դու էլ ես սրտով զգում ու շօշափում այս պատմութեան զարկերակը…
Պատերազմի անցած տեղերում ամայութիւն է մնացել: Այդ տեղերը մարդկանց սրտերում են, ոչ թէ հողի վրայ: Կիսատ մնացած մանկութեան, սիրոյ, երջանկութեան, երիտասարդութեան, անաւարտ երազանքների դժգոյն կերպարանքներ են թափառում այդ վայրերով, բայց մարդը չի հաշտւում, նա շարունակում է պայքարել պատերազմի թողած դատարկութեան դէմ, շարունակում է ապրել՝ հաւատալով, որ իր հոգու խրամատներում անպայման մի օր ծաղկելու են մանուշակները…
Խմբագիր
Բ. մաս
ՄԱՀՈՒԱՆ ՀԵՏ ԿԱՏԱԿԵԼՈՒ ԺԱՄԱՆԱԿԸ
Մեր՝ իմ, Դաւիթի, Արտիկի, Վալերիկի, Արտուրիկի ընկերութիւնն ամրացաւ կռիւներում: Մենք գիտէինք՝ իրար թիկունք ենք: Դէ, բացի այդ էլ, բոլորս էինք իրար թիկունք, որովհետեւ քիչ էինք ու հասկանում էինք՝ եթէ իրար թիկունք չլինենք, պատերազմը մեզ մէկ-մէկ կը պոկի, դէն կը շպրտի՝ առանց ափսոսանքի:
Continue reading “1994. Ծաղկած խրամատներ — Բ.” Անցեալ տարի էր (տարի մը չեղաւ, բայց 2019-ը նոր հասանք)։
Պետական Արնագիտութեան (Hematology) քննութիւնն էր, Գ. տարուան ամենադժուարը։
Սրահ մտայ, բոլորին փորերը լեցուն ու կուշտ։ Ո՛չ թէ ուտելիքով, այլ վախո՛վ։ Պարապ տեղ մը փնտռեցի ու նստայ։ Զինուորական տետրակս, —անբաժանելի ընկերս, — վերարկուիս գրպանէն առի ու մէջէն համալսարանական քարտս հանելով՝ սեղանին դրի։ Գրչատուփս բացի՝ կապոյտ մելան, սրբիչ եւ… մատիտ։ «Մատիտ»ը սակայն մտքիս մէջէն էր միայն որ ըսի: Նիլի(*) գոյնով B2 ածխամատիտը, որով կը ներկեմ, — իմ կարծիքովս, — ճիշդ պատասխանները։ Այո՛, չունիմ։ Ունէի՞ չեմ բերած, թէ սկիզբէն չունէի։ Չեմ գիտեր։ Առաջին օրն է այսօր, ու ես քննութեան եկած եմ ԱՌԱՆՑ ՄԱՏԻՏԻ։
Մ.
Հազիւ վեց տարեկան տղան հօր հետ քայլելիս հարցնում է.
— Պա՛պ, եթէ բոլորը մեռնում են, ախր ինչու՞ ենք ծնուել…
1994թ. Արցախ
Եւ ահա ձեռքիս է ազատամարտիկի օրագիրը: Նա ինձանից մեծ է 18 տարով, բայց ես նրան ընկեր եմ համարում, որովհետեւ ազնիւ մարդիկ այսօր շատ քիչ են, իսկ այդ քչերի հետ ես աշխատում եմ ընկերութիւն անել: Նրա երիտասարդութիւնը, ինչպէս եւ շատերինը, «ծաղկել է» խրամատներում, բայց նրա համար այդ տարիները ոչ թէ կորցրած, այլ գտած տարիներ են: Հարցնում եմ՝ ինչո՞ւ, ասում է՝ երեւի բառապաշարս չհերիքի պատասխանել, այդ տարիները պէտք է պարզապէս ապրել, զգալ…
Continue reading “1994. Ծաղկած խրամատներ”ՎԱՐԴԳԷՍ ՇԱՄԼԵԱՆ
… Գիտցէ՛ք, որ մի՛շտ կենդանի եմ:
Իսկ աննշան եթէ մնայ
Երկրի մէկ խորշն հողակոյտն իմ,
Եւ յիշատակս ալ թառամի,
Ա՜հ, ա՛յն ատեն ես կը մեռնիմ:
Պ. ԴՈՒՐԵԱՆ
Աբրահա՛մ, դասընկերս իմ սիրելի: Գիտցի՛ր, որ ինծի եւ շատերու համար դեռ կենդանի ես ու յիշատակդ ալ միշտ անթառամ պիտի մնայ:
Երկրագունդի հակառակ երեսին վրայ գտնուելով` մահուանդ լուրը թերթերէն իմացայ, ներէ, որ յուղարկաւորներու թափօրին միանալ եւ ես ալ ափ մը հող շիրիմիդ մէջ նետել չկարողացայ: Ափսո՜ս, հազա՛ր ափսոս:
ԱԲՐԱՀԱՄ ԱԼԻՔԵԱՆ
…
Պղատոն թերեւս իրաւունք ունէր, որ կ՚արգիլէր բանաստեղծներուն մուտքը իր հանրապետութենէն ներս: Մեր պատմիչները չեն հաւաստեր մեզի. տեսնես, մեր ամենէն մտառու, լայնախոհ եւ ատով իսկ ամենաողբերգական թագաւորներէն մէկըԱրշակ Երկրորդ, իր Արշակաւանին մէջ տեղ տուա՞ծ էր արդեօք քերթողներու, թէ՞ ոչ: Բայց եւ այնպէս ինծի կը թուի, թէ այդ «տխրահռչակ» քաղաքին առաջին բնակիչները պէտք է հագներգու-գուսանները եղած ըլլային, քանի որ դժուա՜ր թէ այդ դարերուն ալ մարդիկ շատ աւելի բարեհաճ վերաբերում ունենային անոնց հանդէպ, քան հիմա բանաստեղծներու նկատմամբ: Արդարեւ, ի՞նչ է բանաստեղծը, մանաւանդ հա՛յ բանաստեղծը հիմա. երեւութապէս կարծես հիացքի առարկայ. օ՜, բանաստե՞ղծ, ի՞նչ կ՚ըսէք. բայց խորքին մէջ ամեն վայրկեան, լռելեայն, մեր մեծագոյն բանաստեղծներէն մէկուն հանրայայտ տողին նշաւակ անձնաւորութիւն. «Ոտանաւորն ի՞նչ ընել, ոտանաւորը կ՚ուտուի՞…»:
ԱՐՏԱՇԷՍ ՇԱՀԲԱԶԵԱՆ
Եղբայրս ապրում է ինձանից ոչ հեռու, եւ երբեմն-երբեմն ես նրա տանն էի յայտնւումնախապէս այդպիսի նպատակ չունենալով: Պատահում էր, որ տանից դուրս էի գալիս զբօսնելու, նեղլիկ փողոցներով քայլում էի աւելի շուտ մտքերիս, քան թէ ոտքերիս ընթացքին հետեւելով եւ յանկարծ տեսնում էի, որ յայտնուել եմ եղբօրս տան մօտակայքում:
ՅԱԿՈԲ ՉՈԼԱՔԵԱՆ
ԻՆՉ ԸՍԻ՜Ր…
Խառն տարիներ էին, ինչպէս նախորդները: Այս անգամ ցնցումները կու գային Անթիլիասէն, կ՚անցնէին Պէյրութի հայկական թաղերէն ու հրդեհի մուլ ու մոծիրի պէս կը թափէին մեր կողմերը: Կաթողիկոսի ընտրութիւն կար, եղա՞ւ թէ չեղաւ, օրինակա՞ն է, թէ ոչ, տուրուտմբոցը շատցած էր գիւղին մէջ:
Continue reading “ՓԼՈՂ ԴՊՐՈՑՆԵՐԸ — Զ.”Պատերազմը սնւում է պատերազմով:
Շիլլեր
Պատերազմը ծնուեց թերեւս այն ժամանակ, երբ… Կայէնը սպանեց եղբօրը` Աբելին: Յետոյ որդին սպանեց ծնողին, ծնողը` որդուն, ազգը` ազգին, ու պատերազմը մեծացա՜ւ-մեծացաւ, բայց ոչ ծերանում է, ոչ էլ մեռնում: Մարդկութեան միամիտ տեսակը յոյս է պահում, թէ ինչպէս արցունքն է յորդում ցաւից, բայց ի վերջոյ սպառւում, ինչպէս Continue reading “ՊԱՏԵՐԱԶՄՆԵՐԸ ՉԵՆ ԱՒԱՐՏՒՈՒՄ”
Զինուորի մահը դանդաղ էր մօտենում: Աչքերի առաջն արնագոյն ստուերներ են պատում: Մահացու վէրքից արիւն է ծորում: Կաթ-կաթ: Բայց մահը վարանում էր մօտ գալ ու պահմտոցու պէս մի խաղ էր սկսել: Շուրջբոլորը մշուշուած էր մահուան խորհրդաւորութեամբ: Քիչ առաջ, երբ ամբողջ մարտադաշտը ոռնում էր արեան համն առած գազանի նման, այսպիսի անդորր պատկերացնելն անբնական կը թուար: Continue reading “ԿԱՐՄԻՐ ԾԱՂԿԻ ԱՌԱՍՊԵԼԸ”