«ԷԴ ՎԵՐՋԻՆ ՏՈՂԸ ԼԻՆԵԼՈՒ Է, Ա՛Յ ԿԸ ՏԵՍՆԵՍ»

ՀԵՐՄԻՆԷ ԱՒԱԳԵԱՆ

Ի յիշատակ Մոնթէ Մելքոնեանի (Աւօ)

Երբ նա ներս մտաւ, ես այդ ժամանակ նրա ոտքերի չափ հասակ անգամ չունէի եւ երկար ջանք էր պէտք, որպէսզի փոքրիկ աչքերս զննէին նրան՝ կօշիկների ցեխոտ ծայրերից հասնելով մինչեւ լայն ճակատը: Մազերին չհասան աչքերս, մազերը հետաքրքիր չէին կամ էլ՝ մի քիչ ճաղատ էր, չեմ յիշում: Նա այդքան էլ բոյով չէր, ոչ էլ հսկայ էր, բայց նրան տեսնելով՝ ես ակամայից հսկայի եւ թզուկի հէքեաթը յիշեցի, որ երեկ չէ առաջին օրը մայրս էր պատմել… Continue reading “«ԷԴ ՎԵՐՋԻՆ ՏՈՂԸ ԼԻՆԵԼՈՒ Է, Ա՛Յ ԿԸ ՏԵՍՆԵՍ»”

ԵՐԲ ԱՆՑԵԱԼԸ ՉԻ ՄԵՌՆԻՐ

ԿԱՐՕ ԱՐՍԼԱՆԵԱՆ

Ծանօթ. խմբ. — Կարօ Արսլանեան ծանօթ է մեր ընթերցողին որպէս բանաստեղծ, որ բազմիցս հիւրընկալուած է «Հորիզոն գրական»ի էջերուն վրայ։ Այս թիւով կը ներկայացնենք հեղինակի արձակ էջերէն նմոյշներ։

ՉԱՊՐՈՒԱԾ ԱՊԱԳԱՆ

Հինգ սարսափելի ու հրեղէն ձմեռներ անցած էին: Քաղաքը յոգնած էր ու կիսամեռ: Մարդոց դէմքերը խինդ ու ծիծաղի գերեզմաններ էին կարծես:
Չքաւորութիւնը գրեթէ բոլոր դռներէն ներս մտած՝ իր ապահով բոյնը հիւսած էր, իսկ խաղաղութիւնը իր ճանապարհը կորսնցուցած անհասցէ նամակի մը պէս անտէր մնացած էր: Continue reading “ԵՐԲ ԱՆՑԵԱԼԸ ՉԻ ՄԵՌՆԻՐ”

ՀԻՐՈՇԻՄԱ / ՊԷՅՐՈՒԹ. — ՊԱՅԹՈՒՄ(ՆԵՐ)Ը ՅԻՇՈՂՈՒԹԵԱՆ ՄԷՋ ԱՅՆ ԱՏԵՆ, ՀԻՄԱ…

ԽԱՉԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ

Քորոնաժամանակներու այն միեւնոյնշաբթին պատահեցաւ եւ թուականը արձանագրեցին՝ 4 օգոստոս 2020: Մէկը կը յիշէ՞: Եօթանասունհինգ տարի առաջ էր այն միւս պայթումը որ արձանագրուեցաւ որպէս 6 օգոստոս 1945 եւ կը նշուի պահու ծանրութեամբ ու լռութեամբ, մարդկութեան յիշեցնելու համար իր մահկանացութեան փաստին մասին, աշխարհ մոլորակը քանի մը Continue reading “ՀԻՐՈՇԻՄԱ / ՊԷՅՐՈՒԹ. — ՊԱՅԹՈՒՄ(ՆԵՐ)Ը ՅԻՇՈՂՈՒԹԵԱՆ ՄԷՋ ԱՅՆ ԱՏԵՆ, ՀԻՄԱ…”

Տղաս, արեւն ու ծովը

ՅԱԿՈԲ ԿԱՐԱՊԵՆՑ

Այս ամիս լրացաւ արձակագիր Յակոբ Կարապենցի ծննդեան 95 տարին։ Նշելու համար քսաներորդ դարու հայ գրականութեան ուշագրաւ ներկայացուցիչին տարեդարձը, ընթերցողին կը ներկայացնենք իր վաղ շրջանի գրութիւններէն ուշագրաւ նմոյշ մը, ինչպէս նաեւ Վեհանոյշ Թէքեանի եւ Նանար Սիմոնեանի կողմէ իր մասին երկու գրութիւն։
Հորիզոն գրական

Ամեն իրիկուն, երբ տղայիս ձեռքը բռնած՝ մեր տան կից թղկենիների անտառն եմ գնում զբօսանքի, նա փոխանակ «վագր» ու «առիւծ» որսալու, հայեացքը դարձնում է դէպի հրդեհուող վերջալոյսը եւ յափշտակութեամբ բացականչում.
— Հա՛յրիկ, գնա՛նք դէպի արեւը։
Նայում եմ երանութեամբ լի իր դէմքին եւ արեւի արտացոլումը տեսնում իր սեւորակ աչքերի մէջ։ Continue reading “Տղաս, արեւն ու ծովը”

ՀԱՅՈՑ ԼԵԶՈՒԻ ՈՒՍՈՒՑԻՉՆԵՐՍ (1)

ԱՐՄԵՆԱԿ ԵՂԻԱՅԵԱՆ
— Ա —

Հայոց լեզուի առաջին ուսուցիչներս եղած են մայրս ու հօրենական մեծմայրս, որոնք, սակայն, անգրաճանաչ գեղջուկներ էին: Կրնայ հակասական թուիլ ըսածս, ուրեմն փութամ պարզել: Ես՝ իբրեւ հինգ զաւակներու վերջինեկ, աչքերս բացած եմ ընտանիքի մը մէջ, ուր կը խօսուէր երկու հայերէն՝ արդի աշխարհաբարը եւ բարբառ մը. այս Continue reading “ՀԱՅՈՑ ԼԵԶՈՒԻ ՈՒՍՈՒՑԻՉՆԵՐՍ (1)”

ԱՐԴԱՐՈՒԹԵԱՆ ՈԴԻՍԱԿԱՆԸ

ԺԱՆ ՀԱԼԼԱՃԵԱՆ
ԱՌԱՋԻՆ ԱՐԱՐ

Արեգակը՝ յանդուգն պատռեց հորիզոնի շղարշը։ Խաւարը իր ցնցոտիները արագ մը հաւաքելով, մենամարտը պարտուած դիապարտի նման՝ կորաւ անհունութեան մէջ։
Ճշմարտութեան լոյսը՝ համարձակ գգուեց երեսս ու կրկին բազմեցաւ ամենօրեայ իր նախասիրած տեղը՝ հոգիիս խորքը։ Continue reading “ԱՐԴԱՐՈՒԹԵԱՆ ՈԴԻՍԱԿԱՆԸ”

ԳՏԱՆ ԻՐԱՐ

ՎՈՎԱ ԱՐԶՈՒՄԱՆԵԱՆ

Ամենահեշտ քայլն առանց մտածելու է առաջ գնում: Եւ ես քայլեցի՝ չիմանալով, թէ որտեղ եմ գնում: Մի սովորութիւն ունեմ. միշտ ենթադրութիւններ եմ անում՝ յստակ չիմանալով դրա անհրաժեշտութիւնը: Continue reading “ԳՏԱՆ ԻՐԱՐ”

ՀԱՅ ԹՐՔՈՒՀԻՆ

ԳՐԻԳՈՐ ՋԱՆԻԿԵԱՆ

Պատերազմն սկսուելուց՝ աւելի ճիշտ վերսկսուելուց յետոյ Աջափնեակի նորահաս հարեւանուհիները՝ Ցոլինէն ու Նռանէն, իրենց լքուած էին զգում: Քաղաքում հասակակից տղայ չէր մնացել: Ամենաճարպիկները ճակատ չգնալու-չզոհուելու համար ժամանակին արտասահման ու Ռուսաստան էին ճողոպրել, առողջական խնդիրներ չունեցողները զօրակոչուել էին. Երեւանում մնացել էին ակնոցաւոր հիւանդկախները: Հակառակի պէս Փարիզը, որ ոչ այնքան հեռաւոր տարիներին, նորաձեւութեան գունափայլ պարբերականներ թերթելիս անասելի հեռու էր թւում, անսպասելի մօտեցել, մերձեցել էր: Աջափնեակի Continue reading “ՀԱՅ ԹՐՔՈՒՀԻՆ”

Քաղցրիկ Պուրճ-Համմուտ – Բ –

ԱՐՄԵՆԱԿ ԵՂԻԱՅԵԱՆ
ԱՐԱԲԵՐԷՆՍ

Արաբերէնը մեծ բացական էր մեր դպրոցներուն մէջ եւս, ուր միայն սկզբունքով գոյութիւն ունէր ան: Այս «սկզբունքով»-ը ըսելու խաբուսիկ ձեւ մըն է, որ որեւէ իմաստ եւ բովանդակութիւն չունէր: Դասացուցակին վրայ նշանակուած էր ան՝ ճիշդ է, դասագիրք մըն ալ ունէինք մեր պայուսակներուն մէջ՝ ա՛յդ ալ ճիշդ է, սակայն այս բոլորին իմաստը չէինք ըմբռներ: Մեզմէ առաջ այդ իմաստը չէին ըմբռներ իրենք՝ արաբերէնի ուսուցիչները, որ կրթական նախարարութիւնը կը տրամադրէր: Continue reading “Քաղցրիկ Պուրճ-Համմուտ – Բ –”

ԱՆՎԵՀԵՐ ՈՒ ԿԱՐԵՎԷՐ

ՎԵՀԱՆՈՅՇ ԹԵՔԵԱՆ

Այնքա՜ն խօսեցայ, այնքա՜ն աղօթեցի որ վերջապէս յայտնուեցաւ Աստուած. «Ի՞նչ կ՚ուզես, աղջիկս»,— ըսաւ։ «Մեզի խոստացած էք որ մահէն ետք աստեղերը պիտի գանք։ Բայց մենք կեանքը կը սիրենք։ Նոյին պէս ինը հարիւր տարի պիտի չապրինք։ Շատ-շատ հարիւր տարի սահմանած էք մեզի։ Հարիւրը ընդունուած սահմանն է, քիչեր կ՚անցնին սահմանը, բայց մեծամասնութիւնը կամայ-ակամայ մինչ այդ անդենականի ճամբուն մէջ կ՚իյնայ։ Ի՞նչ կ՚ըլլար, եթէ այսքան աղէտ ու արհաւիրք, հիւանդութիւն ու ողբ չսփռէիք մարդկութեան վրայ։ Եթէ հաւատանք որ Դուք էք տիեզերքի արարիչը, տէրն ու տիրակալը, եւ առանց Ձեր արտօնութեան “տերեւ մը իսկ չի շարժիր”, ահա եկեր եմ հասկնալու Թագաժահրին գոյութիւնը մեր կենսախայտ կեանքին մէջ։ Ունինք-չունինք մարմին մը եւ հոգի մը ունինք։ Այս համաճարակը մեր մարմնին խերը կ՚անիծէ, հոգին ալ մեր սիրելիներուն կը յանձնէ որպէսզի կսկծան եւ անոր հանգի՜ստը աղերսեն»։ Continue reading “ԱՆՎԵՀԵՐ ՈՒ ԿԱՐԵՎԷՐ”