Հորիզոն շաբաթաթերթի գրական յաւելուածը
Պատմուածքներ
Գիշեր է. լուռ են ցաւերս բոլոր։
Լուսամուտէն դուրս, լուսնի լոյսին տակ հազարաւոր փաթիլներ պսպղալով վար կու գան մեղմայոյզ. ներսը, ճարճատող կրակին բոցերը սրտիս զարկերուն նման մերթ կը խոնարհին, մերթ կ՚ըմբոստանան։ Անհամբեր կը սպասեմ Վահանս. հերոսական Արցախէն կու գայ այդ, Արցախցի կնոջ նուրբ մատներով գործուած։
Մինչ այդ, հայրենիքս գրկած նստած եմ։ Continue reading “Վահանս”
Հարցումնե՜ր, հարցումներ մենք մեզի կը հարցնենք յաճախ։ Նախ եւ առաջ մենք մեզ քննելու ենք իբրեւ ազգ՝ հասկնալու թէ ինչո՞ ւ պարտուեցանք։ Ի՞նչ չըրինք, որ պէտք է ընէինք:
Ինչպէ՞ս պատրաստուեցանք երեսուն տարիներէ ի վեր, անխուսափելի պատերազմին, երբ մէկ կողմը՝ բազմատեսակ կերուխումի, միւս ստուար կողմը՝ աղքատութեան մէջ թաթխուած էր: Մէկ կողմը՝ անկախութիւն, միւս կողմը՝ նիւթական կախուածութիւն։ Մէկ կողմը հայածուծ Continue reading “ԱՄՕԹ ԵՒ ՄԵՂԱՅ”
Ան կը կարծէ, որ կ՚անտեսեմ զինք։
Յաճախակի զրոյցի մէջ չեմ հետը, ճիշդ է։ Ծրագիրներս չեմ յայտներ իրեն, չեմ հարցներ կարծիքը, ինծի հանդէպ իր պատրաստակամութիւնը՝ երբեք։
Հազիւ խելքս բան մը փչէ, իսկոյն ճամբայ կ՚ելլեմ ցատկելով, առանց զինք նկատի ունենալու, կը թռիմ … եւ խեղճս հեւիհեւ ետեւէս հասնիլ կը ջանայ։ Չեմ իսկ դառնար ետիս՝ տեսնելու այդ ծանրակոյտը, որ ցաւերու Continue reading “ԿԸ ԿԱՐԾԷ”
Խաղաղութիւն նկարելու համար ինձ գունաւոր մատիտներ են պէտք, որովհետեւ գոյների մէջ են մնացել անմահ հերոսների դէմքերը, շունչը, այն ամենը, ինչը կապուած է իրենց հետ: Մի ուժ կայ։ Այն մեռնել չի սիրում։ Դա մեր գենն է, որ անգամ հողի տակ է մտնում մի պահ, իսկ յետոյ վեր յառնում՝ որպէս փիւնիկ։
Հողը խաղաղութեանը սպասել գիտի… Continue reading “ՊԱՏԵՐԱԶՄ… ԱԿՆԹԱՐԹՆԵՐ…”
Խմբագրութեան կողմէ — Պատմաբանները, ռազմագէտներն ու քաղաքագէտները յաճախ կը նշեն պիւռոսեան յաղթանակներու մասին, ի պատիւ հին Յունաստանի զօրավարներէն ոմն Պիւռոսի, որ իր ճակատամարտները յաղթական կ՚աւարտէր՝ ռազմադաշտին կը տիրէր, սակայն ինք հակառակորդէն աւելի վնաս կրելով։ Իսկ մենք, ըլլալով իւրայատուկ ազգ, ունինք նաեւ յաղթանակի տեսակ մը, որ կը կոչուի մեր գրական մեծերէն Երուանդ Օտեանի անմահ հերոսի՝ Բ. Փանջունիի անունով։ Ընթերցողին կը ներկայացնենք անոր Ծապլվարեան նամականիի վերջին նամակը, ուր, ինչպէս կ՚ըսեն, մեկնաբանութիւնները աւելորդ են։
ՄԱՇԿԵՐՏ, 27 փետրուար, 1909
Սիրելի ընկերներ,
Յաղթութի՜ւն, յաղթութի՜ւն։ Վերջապէս մեր կորովի գաղափարային ազնիւ պայքարը անպայման տարաւ յաղթանակը, անկեղծ յեղափոխական սկզբունքը փրկուեցաւ, թէեւ Ծապլվար կործանեցաւ։- Ափսո՜ս, ի՞նչ անել, կարելի չէ ձուազեղ եփել առանց հաւկիթ կոտրելու, Continue reading “ՓԱՆՋՈՒՆԻԻ ՅԱՂԹԱՆԱԿԸ”
Տիկին Սեդան, որ կնոջս ամենէն մտերիմ ընկերուհիներէն է, անցեալ օր այլայլած հեռաձայնեց։
— Ի՞նչ կայ, խէր ըլլայ, ինչո՞ւ այդպէս նեղուած ես, — հարց տուաւ կինս։
— Չես գիտեր ի՛նչ եղաւ։ Դրամապանակս կորսնցուցի։
— Ո՞ւր գացած էիր, ի՞նչ գնեցիր վերջին անգամ։
— Հայ կեդրոն գացեր էի, եկեղեցւոյ տարեկան տուրքս վճարեմ ըսի, յետոյ ալ մոմ մը վառեմ։ Continue reading “Ասանկ բաներ — 2 *”
Պատերազմ կայ, որ աշնանը գալիս է՝ տերեւաթափի փոխարէն կեանքաթափ անելով երկիրը: Այս աշունը այդպիսին էր: Լուռ, անխոստում:
Պատուհանի մօտ մնացած երազանքներ, հողի հետ խառնուած արիւն ու գրքերի թաց էջեր: Աչքերի անհաշուելի բազմութիւնից գլորւում են յոյսի կաթիլները: Արցախն ապրել է ուզում: Անընկճելի որդիներն իրենց ձեռքերով են պահում մի բուռ Արցախը: Այդ բռի մէջ կեանք կայ: Աննուաճ ոգի ու յաղթանակի սպասող թռչունների թռիչքում անվեհերութիւն է։ Continue reading “ՉԸՆԴՀԱՏՈՒՈՂ ԹՌԻՉՔ, ԱՆՀԱՇՈՒԵԼԻ ՕՐԵՐ…”
«Ծերանում ենք, Պարոյր Սեւակ,
ծերանում ենք, սիրելիս..»
— Կարծեմ իրաւունք ունէիր, երէկ մէկ տոպրակ հոն մոռցանք,— ըսաւ կինս այս առաւօտ, երբ անդրադարձաւ, որ շուկայէն մեր գնած մթերքներէն ոմանք կը պակսէին։
Բայց կ՚արժէ, որ պատմութիւնը սկիզբէն պատմեմ, որպէսզի աւելի յստակ ըլլայ դիպաշարը։ Continue reading “Ասանկ բաներ”
Սիրելի հայ զինուոր,
Դուն զիս չես ճանչնար եւ ես քեզ չեմ տեսած, բայց վստահ եղիր, որ ես քու հետդ յարաբերութեան մէջ մտած եմ։ Տարիներ շարունակ սպասեցի այդ օրը, որ քու պաշտպանած հողին վրայ քայլ մը նետէի եւ վերածնէի։ Երբ այդ առիթը ստեղծուեցաւ, անգիտակցօրէն մեր կապը զօրացաւ։
Ծնած եմ օտարութեան մէջ, մեծցած եմ հայրենիքէն հեռու, բայց ամբողջ կեանքս ապրած եմ Հայաստանի կարօտով։ Կրնա՞ս պատկերացնել կարօտնալ տեղ մը առանց նախապէս այցելած ըլլալու։ Սակայն հողը տեսնելէն աւելի, Հայաստանին պէտք ունէի ի՛մ ինքնութիւնս փնտռելու եւ ժողովուրդս գտնելու համար։ Իմ նպատակներս հայրենի հողին վրայ ո՛չ թէ միայն իրականացան, այլեւ դարձան ամբողջովին հիմնական։ Իմացիր, հայ զինուոր, ես այսօր ունիմ աշխոյժ կապ մը իմ արմատներուս հետ։ Continue reading “ՆԱՄԱԿ ՀԱՅ ԶԻՆՈՒՈՐԻՆ — Վստահ եմ, որ օր մը պիտի հանդիպինք, որովհետեւ մեր պատմութիւնը վերջ չունի”
Կարճուկ, շա՜տ կարճուկ մարդ մը։ Քառակուսի։ Կատարելապէս քառակուսի դէմքով մը, որուն ճակատը թուշին կը միանայ ուղիղ, բացարձակապէս ուղիղ գծով մը։ Քիչ մը պեխ, աղտոտ հագուստներ, պզտիկ շուն մը ետեւէն, ու ահա նոյն ինքն է պարոն Զաքէոս։
Զինքը ճանչցայ պալքանեան պետութեան մը քաղքին, մեղա՜յ, մայրաքաղաքին մէջ։
Երբ իրեն հետ տեսնուելու պատիւն ունեցայ, արդէն խմբագրութեան սկսած էր եւ իր թերթին, «Համերաշխութիւն»-ի, երկրորդ թիւը շարելու վրայ էր։ Ա՜խ, այդ գիրերը շարելու գործողութիւնը… ի՜նչ տանջանքներ տուած էր իրեն։ Հազիւ յաջողած էր գտնալ նախկին դերասան մը, որ Continue reading “ԽՄԲԱԳԻՐԸ”