ՄԱՐՏ 2019-ի թիւը

Սիրելի ընթերցող,
«Հորիզոն գրական»ի 2019-ի մարտի թիւի նիւթերը կը գտնես այս կայքէջին վրայ, իսկ տպագրեալ թիւի ելեկտրոնային տարբերակը կրնաս ունենալ հետեւելով այս կապին։
Բարի ընթերցում։

1994. Ծաղկած խրամատներ — Բ.

Մ.

Շտապ օգնութեան մեքենան կանգ առաւ գիւղամիջում:
Մայրը երեխային ասաց. «Մի տես էն ի՞նչ մեքենայ է»:
Երեխան վազեց եւ յետ եկաւ, սարսափած նայեց մօր աչքերին ու ասաց.
«Մա՛մ, ես լսեցի, մեքենայի մէջ պապային են բերել… սպանուած»:
1994թ. Արցախ

Շարունակում եմ ընթերցողին ներկայացնել ազատամարտիկի յուշագրութիւնը, եւ եթէ դու, ընթերցող, տեսել ես պատերազմը, ուրեմն՝ դու էլ ես սրտով զգում ու շօշափում այս պատմութեան զարկերակը…
Պատերազմի անցած տեղերում ամայութիւն է մնացել: Այդ տեղերը մարդկանց սրտերում են, ոչ թէ հողի վրայ: Կիսատ մնացած մանկութեան, սիրոյ, երջանկութեան, երիտասարդութեան, անաւարտ երազանքների դժգոյն կերպարանքներ են թափառում այդ վայրերով, բայց մարդը չի հաշտւում, նա շարունակում է պայքարել պատերազմի թողած դատարկութեան դէմ, շարունակում է ապրել՝ հաւատալով, որ իր հոգու խրամատներում անպայման մի օր ծաղկելու են մանուշակները…

Խմբագիր

Բ. մաս
ՄԱՀՈՒԱՆ ՀԵՏ ԿԱՏԱԿԵԼՈՒ ԺԱՄԱՆԱԿԸ

Մեր՝ իմ, Դաւիթի, Արտիկի, Վալերիկի, Արտուրիկի ընկերութիւնն ամրացաւ կռիւներում: Մենք գիտէինք՝ իրար թիկունք ենք: Դէ, բացի այդ էլ, բոլորս էինք իրար թիկունք, որովհետեւ քիչ էինք ու հասկանում էինք՝ եթէ իրար թիկունք չլինենք, պատերազմը մեզ մէկ-մէկ կը պոկի, դէն կը շպրտի՝ առանց ափսոսանքի:

Continue reading “1994. Ծաղկած խրամատներ — Բ.”

Նիւ Եորքի փապուղիները

ԼՕԼԱ ԳՈՒՆՏԱՔՃԵԱՆ

Բոլո՛րս, ամե՛ն կենդանի էութիւն, միմիայն ոգիներ, ոչինչի ստուերներ չե՞նք:
Ոդիսեւս
(Սոփոկլես, «Այաքս»)

Երկար են Նիւ Եորքի փապուղիները,
Երկար են ու աղմկոտ,
Երբ ամեն առտու, երբեմն ամեն իրիկուն,
Կը քալեմ իր ստորերկրեայ շաւիղներէն։

Continue reading “Նիւ Եորքի փապուղիները”

ԹՈՒՄԱՆԵԱՆԱԿԱՆ ՏԱՍՆԱԲԱՆԵԱՅ

ԳՐԻԳՈՐ ՋԱՆԻԿԵԱՆ

«Գործն է անմահ, լա՛ւ իմացէք…»
Յ.Թ.

Նա գրական յաւերժութեան իր անհասանելիութիւնից աւելի քան մէկ դար հայ լինելու, մարդկային լինելու, իր երկրին, ժողովրդին անսակարկ նուիրուելու դասեր է տալիս մեզ: Ու չնայած, շատ հասկանալի պատճառով, վաղուց նոր գործեր չի գրում, իւրաքանչիւր սերունդ նրա դասերը ընկալում է իւրովի: Կ՚ուզէի յաւելել՝ նորովի: Ես չգիտեմ՝ Յովհաննէս Թումանեանը ամենամեծ հայ բանաստեղծն է, թէ՞ ոչ, բայց միանշանակ է, որ Ամենայն հայոց բանաստեղծն է՝ արտայայտութեան ամենաբովանդակ ընդգրկմամբ:

Continue reading “ԹՈՒՄԱՆԵԱՆԱԿԱՆ ՏԱՍՆԱԲԱՆԵԱՅ”

ՄԱՏԻՏԸ եւ այլ պատկերներ

ՔՐԻՍՏ ԽՐՈՅԵԱՆ

Անցեալ տարի էր (տարի մը չեղաւ, բայց 2019-ը նոր հասանք)։
Պետական Արնագիտութեան (Hematology) քննութիւնն էր, Գ. տարուան ամենադժուարը։
Սրահ մտայ, բոլորին փորերը լեցուն ու կուշտ։ Ո՛չ թէ ուտելիքով, այլ վախո՛վ։ Պարապ տեղ մը փնտռեցի ու նստայ։ Զինուորական տետրակս, —անբաժանելի ընկերս, — վերարկուիս գրպանէն առի ու մէջէն համալսարանական քարտս հանելով՝ սեղանին դրի։ Գրչատուփս բացի՝ կապոյտ մելան, սրբիչ եւ… մատիտ։ «Մատիտ»ը սակայն մտքիս մէջէն էր միայն որ ըսի: Նիլի(*) գոյնով B2 ածխամատիտը, որով կը ներկեմ, — իմ կարծիքովս, — ճիշդ պատասխանները։ Այո՛, չունիմ։ Ունէի՞ չեմ բերած, թէ սկիզբէն չունէի։ Չեմ գիտեր։ Առաջին օրն է այսօր, ու ես քննութեան եկած եմ ԱՌԱՆՑ ՄԱՏԻՏԻ։

Continue reading “ՄԱՏԻՏԸ եւ այլ պատկերներ”

Ալեքսանդր Թոփչեանի «Բանկ Օտոման»ը` պարսկերէն

Հայ ժողովրդի պատմութեան 19-րդ դարավերջին եւ 20-րդ դարասկզբին տեղի ունեցած մի շարք կարեւորագոյն իրադարձութիւններ արգելեալ նիւթեր էին Խորհրդային Հայաստանի գրեթէ ամբողջ գոյութեան ընթացքում: ՕրինակԿ. Պոլսի Օսմանեան բանկի գրաւման եւ դրան յաջորդող քաղաքում տեղի ունեցած հազարաւոր հայերի ջարդի պատմութիւնը, հասկանալի պատճառներով, չարտացոլուեց խորհրդահայ գրողների երկերում: Անկախութիւնից յետոյ էլ կարծես չէին շտապում խախտել այդ պարտադրուած լռութիւնը:

Continue reading “Ալեքսանդր Թոփչեանի «Բանկ Օտոման»ը` պարսկերէն”

ԵԶԱԿԻ ՀՐԱՏԱՐԱԿՈՒԹԻՒՆ ՄԸ — «Հայաստանի պատմական ատլաս»-ը

Վ-Ա.Ա.

Հեղինակներ՝ Կլոդ Արմէն Մութաֆեան (Claude Armen Moutafian)՝ պատմագիտութեան դոկտոր, Փարիզ 1 Պանթէոն-Սորբոն համալսարանի պրոֆեսոր եւ Էրիկ Վան Լով (լric Van Lauwe)՝ քարտէզագիր, Ֆրանսայի արտաքին գործոց նախարարութեան քարտէզագրութեան բաժնի նախկին ղեկավար. յառաջաբանի հեղինակ՝ Ալեն Դիւսելիէ (Alain Ducellier)՝ պատմաբան (այժմ հանգուցեալ). հայերէն հրատարակման նախաձեռնող եւ թարգմանիչ՝ Արմէն Բաղդասարեան՝ բանասիրական գիտութիւններու թեկնածու, դոցենտ. խմբագիր՝ Լիանա Յովսէփեան՝ բանասիրական գիտութիւններու դոկտոր, պրոֆեսոր. գիտական խորհրդատու՝ Արմէն Խաչիկեան՝ պատմական գիտութիւններու թեկնածու, դոցենտ. ձեւաւորում եւ էջադրում՝ ԹՈՒՄՈ. Տիգրան Մեծ հրատարակչություն, Երևան, 2017, 145 էջ։ Հայերէն հրատարակութեան մեկենաս՝ Abriss ընկերութիւն (Ֆրանսա)։

Continue reading “ԵԶԱԿԻ ՀՐԱՏԱՐԱԿՈՒԹԻՒՆ ՄԸ — «Հայաստանի պատմական ատլաս»-ը”

ՊԱՏԻՒՍ ԱՐԺԱՆԱՒՈՐԱՑ — Հ. Սահակ վրդ. Քէշիշեան (1917-2005)

Ընթացիկ մարտի 9-10 շաբաթավերջին, նախաձեռնութեամբ Պէյրութի Ս. Գրիգոր Լուսաւորիչ ճեմարանի սաներու եւ արիներու նորակազմ միութեան, աշխարհի չորս ծագերուն նշուեցաւ ճեմարանի բազմամեայ տնօրէն, թարգմանիչ, գրականագիտական, պատմական ու թարգմանչական բնագաւառներու անխոնջ մշակ Հայր Սահակ վրդ. Քէշիշեանի ծննդեան 100-ամեակը։

Continue reading “ՊԱՏԻՒՍ ԱՐԺԱՆԱՒՈՐԱՑ — Հ. Սահակ վրդ. Քէշիշեան (1917-2005)”