Հորիզոն շաբաթաթերթի գրական յաւելուածը
Պատմուածքներ
Արդէն թւում էր թէ մուսաս անյոյս խռովել է ինձնից, երբ մայրաքաղաք Երեւանի երկնքում պայթած կայծակի հետագիծը ուրուագծեց մեր աւետեաց երկրի իրական սահմանները, վերջապէս յոյսի մի շող սփռելով յուսահատ ժողովրդի ընկճուած հոգիներին։
— Ասում էինք չէ, կայ ապագայ, — բացականչեցին ոմանք՝ նրանք, որ ուսապարկ էին կրում։
— Բա որ ասում էինք այլընտրանք կայ, չէիք հաւատում, — ձայնակցեցին այլոք՝ նրանք, որ ուսապարկ չէին կրում։ Continue reading “Բաբելոնի աշտարակ ըստ Մարդամէկի”
Չէ, չեկայ, հոս չեմ։
Դեռ քաշքշուք կայ ինծի համար։
Չեն ձգեր որ պարարտ որսը ձեռքերնէն փախչի։ Այնքան լեցուցած են ոսկորներուն ծուծը ծառայասիրութեամբ, որ հիմա կը զարմանան, թէ ինչպէ՞ս վանդակին մէջի՛ ազատութեան հովերով շուրջանակի մռլտացող այս ոչխարը կ՚ուզէ մէկէն վանդակէն դուրսի՛ ազատութեան ելլել։
Ինչպէ՞ս կ՚ըլլայ։ Continue reading “ԻՆՉՈ՞Ւ ԵԿԱՅ ՀՈՍ”
— Էսօր տեսայ նրան: Կարծում էի էլ երբեք չեմ տեսնի, անցել են երկար ամիսներ, գուցէ տարիներ, բայց էսօր, էս անիծուած օրը շուկայից ականջակալներ գնելիս կրկին տեսայ նրան: Կարծում էի, թէ նա մեռել է, գետնի տակն է անցել, գրողի ծոցն է կորել, ուր որ է, մենակ թէ չերեւար:
Ես ոչինչ չգիտէի նրա ճակատագրի մասին: Համալսարանն աւարտելուց յետոյ ես շարունակեցի ուսումս, իսկ նա՝ չգիտեմ: Ասենք նա համալսարանում էլ հազիւ էր մնում, մի քանի անգամ փորձել էր դուրս գալ, հեռացուել, բայց կարծեմ ինչ-որ կապեր կային, որ հետ էին պահում նրան: Այլեւս չկային: Ոչ ոք իրօք չգիտէր՝ նա ինչով է զբաղւում: Continue reading “ԲՈԼՈՐ ԱՐԱՀԵՏՆԵՐԸ”
Մենք ազգովի բաղաձայն ենք: Բայց մեր ազգի ամենանշանաւոր բաղաձայնը պապս էր՝ լռակեաց, խոժոռադէմ մի մարդ, շարժումները՝ չափաւոր, բառերը՝ ժլատ: Երբեմն ինձ թւում էր, թէ լռութեամբ զրուցում է ծառերի, արեւի, քարերի, լեռների, երկնքի հետ: Հարց էր տալիս, պատասխան ստանում: Եւ լռութիւնը մեծ էր ու խորհրդաւոր:
Մի անգամ, երբ դեռ փոքր էի, երկուսով գնացել էինք խոտ հնձելու: Կանաչ խոտը բարձրացել, ծնկահար կանգնել էր: Պապս գերանդին ուսից իջեցրեց, լռութեամբ նայեց երկնքին, մտաւ խոտհարք: Գերանդին նրա ձեռքին մէ՛կ կորչում էր կանաչ խոտերի մէջ, մէ՛կ, դուրս թռչելով, փայլում արեւի տակ, եւ հաճելի մի երգ էր լսւում շարունակ՝ հը՜շշ, հը՜շշ, հը՜շշ… Continue reading “ԵՐԳԸ”
Աւելի դիւրին է անցեալը ջնջել քան վերադառնալ հոն եւ սրբագրութիւններ կատարել։ Մէկը շատ կտրուկ է եւ ճամբան կարճ, իսկ միւսը՝ կնճռոտ եւ երկար։
Բայց կան անցեալներ (այո, մէկէ աւելի անցեալ ունինք), որոնք եթէ նոյնիսկ կարելի է ջնջել՝ ձեռքդ չ՚երթար պատմութենէդ վտարելու։ Եւ պատճառը անցեալին կապուածութիւնդ չէ, կամ անցեալի կարօտդ չէ։ Կան ուրիշ հանգամանքներ, որոնց պատճառաւ մէկ կամ երկու անցեալ վիզէդ կախուած կը մնան տաժանակիր պատիժի նման։ Յանցանքի զգացում, պարտքի գիտակցութիւն, կամ վրէժխնդրութիւն։ Continue reading “ՎԵՐԱԴԱՐՁ”
Ամեն անգամ, երբ ընկերներէս մէկն ու մէկր հրաժեշտ կու տայ այս աշխարհին, տարօրինակ զգացում մը, թախիծ մը կը պատէ հոգիս, «հերթը քո՞նն է հիմա» կ՚անցնի մտքէս, ու կը վերյիշեմ քանի մը տխուր դրուագ ։
Մէկը՝ հօրս այն ափսոսանքը, որ «շուրջս կը պարպուի, մինակ կը զգամ» այլեւս. այդպէս կը զգար մանաւանդ, յատկապէս երբ կեանքէն իրենց շնորհուած այդ վերջին տարիներուն, հետզհետէ կը մեկնէին անոնք, Continue reading “ՈՍՏԱՅՆ — Երբ ընկերներս կը հեռանան մէկ առ մէկ”
Սկիզբը՝ նախորդ թիւով
Յաջորդ առաւօտեան, ժամանակէն շուտ արթնցայ: Մտազբաղ ու անտրամադիր իջայ նախաճաշի: Պարտք կը զգայի հեռաձայնել Սիլիային ու իր ամուսինին, սակայն վստահ չէի որ պիտի յօժարին լսել զիս: Հազիւ նստայ, յանկարծ մատուցողը մօտեցաւ ու տեղեկացուց որ կին մը ինծի կը հարցնէ: Ոտքի ելայ ու ի՜նչ տեսնեմ սիրելի ընթեցող… Սիլիան էր, որ լայն ու համակրելի ժպիտ մը դէմքին մօտեցաւ, բարեւեց ու այս անգամ սրտանց ողջագուրուեցաւ հետս, աւելցնելով.
—Կը ներէք որ երէկ կոպիտ վարուեցայ ձեզի հետ:
—Ի՞նչ կ՚ըսէք, կոպիտ ու անկիրթ վարուողը ես էի: Ես յանցաւոր եմ թէ քու եւ թէ ամուսինիդ առաջ: Ես պէտք է որ ձեր քովը գայի, սակայն վստահ չէի որ կ՚ընդունիք զիս: Ի զուր տեղը այդքան վշտացուցի ձեզ… խնդրեմ, նստէք միասին նախաճաշենք… Continue reading “ԵՍ ՀԱՍԿՑԱՅ — Արկածախնդրութիւնը արուեստի զարգացման գրաւականն է (Բ.)”
Մեր դասացոյցին մէջ գրեթէ ամեն օր կը նշուէր արաբերէնը, որ իրողապէս մեծ բացակայ մըն էր, ազատ պահ: Ոմանք կը պնդէին, թէ արաբերէնը երկրին լեզուն է, ամեն տեղ արաբերէն պէտք է, սերունդը պէտք է արաբերէն սորվի, արաբերէնին տիրապետէ, որպէսզի տեղ հասնի, մարդ ըլլայ…: Զաւեշտական պատմութիւններ կը պատմէին մեր գիւղէն՝ Գարատուրանէն, բանակի ծառայութեան կանչուած երիտասարդներու մասին, որոնք զինավարժութիւններու ատեն արաբերէնը լաւ չհասկնալով՝ կ՚իյնային ծիծաղելի կացութեան մէջ: Continue reading “ՓԼՈՂ ԴՊՐՈՑՆԵՐԸ (Թ.)”
A work of art is above all an adventure of the mind
Eugene Ionesco
Մայիս 2000. Ֆլորանս:
Առաւօտուն, երբ կը պատրաստուէի դուրս գալ Brunelleschi-ի անուան հիւրանոցի նախասրահէն, յանկարծ ներկայանալի կին մը կեցուց զիս ու ըսաւ.
—Մոյսէյը դո՞ւք էք:
—Այո, ես եմ, իսկ դո՞ւք …:
—Ես Սիլիան եմ, Ռոպերթոյի կինը: Անգլերէն չիմանալու հետեւանքով իր փոխարէն ես եկայ որպէս զի ուղեկցիմ ձեզի…:
—Օ՜…, շատ շնորհակալ եմ, սակայն ինծի համար քիչ մը շատ չէ՞ ձեզի պէս բացառիկ գեղեցկուհի մը իբրեւ առաջնորդ ունենալը եւ այն ալ Ֆլորանսի մէջ:
Շրջանցելէ ետք իմ հաճոյախօսութիւնը, աւելի լրջանալով ըսաւ. Continue reading “ԵՍ ՀԱՍԿՑԱՅ — Արկածախնդրութիւնը արուեստի զարգացման գրաւականն է”
Արեւածագը եկաւ, հաւաքուեց մեր գիւղի յայտնի բլրին, բայց սա ուրիշ արեւածագ էր, արեւը դալուկ աղջկայ տեսք ունէր, ով ուզում էր խօսել, պատմել յոյզերը, բայց չէր կարողանում. լեզուն կապ էր ընկել, բառերը մնացել էին ներսում: Նա իմ կեանքում երբեւէ հանդիպած ամենատխուր աղջիկն էր: Ես ուզում էի, որ նա ժպտար առաջուայ պէս, բայց նա նայեց ուղիղ աչքերիս, եւ մենք լաց եղանք անցած օրերի համար: Յետոյ նա լուռ թեքուեց դէպի գերեզմանատուն եւ փաթաթուեց նորայայտ Continue reading “Այնտեղ ապրում է յիշողութիւնը”