Հորիզոն շաբաթաթերթի գրական յաւելուածը
Պատմուածքներ
Ցուրտ։ Հազուադէպ եղանակ, ողջոյնի փոխարէն ցրտագոլորշի ակնարկներ բացառիկ պաղի հասցէին։ Կաղապար նախադասութիւններ ամէնուր։
Տունէն դուրս ելայ, աղուոր փաթթուած։ Հագած էի հագուստներ, որոնք տարին մէկ կամ երկու անգամ միայն կը ծառայեն։ Բեռնաւոր՝ ոչ միայն մարմնով, ուղղուեցայ ինքնաշարժ ծանրացած քայլերս զգուշութեամբ Continue reading “ՄԱՍԸՆԷ ԵՒ… ԱՅՈ”
Խմբագրութեան կողմէ. գրեթէ երկու տարուան ընդմիջումէ մը ետք, կը վերսկսինք Յակոբ Չոլաքեանի «Փլող դպրոցները» շարքի հրատարակութեան.
Պատմեր եմ անգամ մը. կը վերապատմեմ, որովհետեւ այսօր այդ տխուր պատկերը կրկին կը տիրէ մեր կեանքին մէջ, այսօրը կը շարունակուի հին ախտերով: Ասիկա հեքիաթ չէ, այլ ճշմարտութիւն՝ ինչպէս այսօրը:
Մեր այդ հեռաւոր գիւղին դատարկ տուներու ամայութեան մէջ մնացած էր բուռ մը ժողովուրդ: Հայրենադարձութիւն եղած էր, ուրիշներ ձգեր հեռացեր էին՝ յաճախ իրարմէ փախչելով: Թաղերուն անունները կը յիշուէին, բայց թաղեցիք չկային: Մենք մեր թաղին մէջ միակ ընտանիքն էինք, թէեւ դպրոցական օրերուն մեր թաղը ամենէն շէնն էր: Հոն երեք Continue reading “ՓԼՈՂ ԴՊՐՈՑՆԵՐԸ (Ը.)”
Գիշեր է. լուռ են ցաւերս բոլոր։
Լուսամուտէն դուրս, լուսնի լոյսին տակ հազարաւոր փաթիլներ պսպղալով վար կու գան մեղմայոյզ. ներսը, ճարճատող կրակին բոցերը սրտիս զարկերուն նման մերթ կը խոնարհին, մերթ կ՚ըմբոստանան։ Անհամբեր կը սպասեմ Վահանս. հերոսական Արցախէն կու գայ այդ, Արցախցի կնոջ նուրբ մատներով գործուած։
Մինչ այդ, հայրենիքս գրկած նստած եմ։ Continue reading “Վահանս”
Հարցումնե՜ր, հարցումներ մենք մեզի կը հարցնենք յաճախ։ Նախ եւ առաջ մենք մեզ քննելու ենք իբրեւ ազգ՝ հասկնալու թէ ինչո՞ ւ պարտուեցանք։ Ի՞նչ չըրինք, որ պէտք է ընէինք:
Ինչպէ՞ս պատրաստուեցանք երեսուն տարիներէ ի վեր, անխուսափելի պատերազմին, երբ մէկ կողմը՝ բազմատեսակ կերուխումի, միւս ստուար կողմը՝ աղքատութեան մէջ թաթխուած էր: Մէկ կողմը՝ անկախութիւն, միւս կողմը՝ նիւթական կախուածութիւն։ Մէկ կողմը հայածուծ Continue reading “ԱՄՕԹ ԵՒ ՄԵՂԱՅ”
Ան կը կարծէ, որ կ՚անտեսեմ զինք։
Յաճախակի զրոյցի մէջ չեմ հետը, ճիշդ է։ Ծրագիրներս չեմ յայտներ իրեն, չեմ հարցներ կարծիքը, ինծի հանդէպ իր պատրաստակամութիւնը՝ երբեք։
Հազիւ խելքս բան մը փչէ, իսկոյն ճամբայ կ՚ելլեմ ցատկելով, առանց զինք նկատի ունենալու, կը թռիմ … եւ խեղճս հեւիհեւ ետեւէս հասնիլ կը ջանայ։ Չեմ իսկ դառնար ետիս՝ տեսնելու այդ ծանրակոյտը, որ ցաւերու Continue reading “ԿԸ ԿԱՐԾԷ”
Խաղաղութիւն նկարելու համար ինձ գունաւոր մատիտներ են պէտք, որովհետեւ գոյների մէջ են մնացել անմահ հերոսների դէմքերը, շունչը, այն ամենը, ինչը կապուած է իրենց հետ: Մի ուժ կայ։ Այն մեռնել չի սիրում։ Դա մեր գենն է, որ անգամ հողի տակ է մտնում մի պահ, իսկ յետոյ վեր յառնում՝ որպէս փիւնիկ։
Հողը խաղաղութեանը սպասել գիտի… Continue reading “ՊԱՏԵՐԱԶՄ… ԱԿՆԹԱՐԹՆԵՐ…”
Խմբագրութեան կողմէ — Պատմաբանները, ռազմագէտներն ու քաղաքագէտները յաճախ կը նշեն պիւռոսեան յաղթանակներու մասին, ի պատիւ հին Յունաստանի զօրավարներէն ոմն Պիւռոսի, որ իր ճակատամարտները յաղթական կ՚աւարտէր՝ ռազմադաշտին կը տիրէր, սակայն ինք հակառակորդէն աւելի վնաս կրելով։ Իսկ մենք, ըլլալով իւրայատուկ ազգ, ունինք նաեւ յաղթանակի տեսակ մը, որ կը կոչուի մեր գրական մեծերէն Երուանդ Օտեանի անմահ հերոսի՝ Բ. Փանջունիի անունով։ Ընթերցողին կը ներկայացնենք անոր Ծապլվարեան նամականիի վերջին նամակը, ուր, ինչպէս կ՚ըսեն, մեկնաբանութիւնները աւելորդ են։
ՄԱՇԿԵՐՏ, 27 փետրուար, 1909
Սիրելի ընկերներ,
Յաղթութի՜ւն, յաղթութի՜ւն։ Վերջապէս մեր կորովի գաղափարային ազնիւ պայքարը անպայման տարաւ յաղթանակը, անկեղծ յեղափոխական սկզբունքը փրկուեցաւ, թէեւ Ծապլվար կործանեցաւ։- Ափսո՜ս, ի՞նչ անել, կարելի չէ ձուազեղ եփել առանց հաւկիթ կոտրելու, Continue reading “ՓԱՆՋՈՒՆԻԻ ՅԱՂԹԱՆԱԿԸ”
Տիկին Սեդան, որ կնոջս ամենէն մտերիմ ընկերուհիներէն է, անցեալ օր այլայլած հեռաձայնեց։
— Ի՞նչ կայ, խէր ըլլայ, ինչո՞ւ այդպէս նեղուած ես, — հարց տուաւ կինս։
— Չես գիտեր ի՛նչ եղաւ։ Դրամապանակս կորսնցուցի։
— Ո՞ւր գացած էիր, ի՞նչ գնեցիր վերջին անգամ։
— Հայ կեդրոն գացեր էի, եկեղեցւոյ տարեկան տուրքս վճարեմ ըսի, յետոյ ալ մոմ մը վառեմ։ Continue reading “Ասանկ բաներ — 2 *”
Պատերազմ կայ, որ աշնանը գալիս է՝ տերեւաթափի փոխարէն կեանքաթափ անելով երկիրը: Այս աշունը այդպիսին էր: Լուռ, անխոստում:
Պատուհանի մօտ մնացած երազանքներ, հողի հետ խառնուած արիւն ու գրքերի թաց էջեր: Աչքերի անհաշուելի բազմութիւնից գլորւում են յոյսի կաթիլները: Արցախն ապրել է ուզում: Անընկճելի որդիներն իրենց ձեռքերով են պահում մի բուռ Արցախը: Այդ բռի մէջ կեանք կայ: Աննուաճ ոգի ու յաղթանակի սպասող թռչունների թռիչքում անվեհերութիւն է։ Continue reading “ՉԸՆԴՀԱՏՈՒՈՂ ԹՌԻՉՔ, ԱՆՀԱՇՈՒԵԼԻ ՕՐԵՐ…”
«Ծերանում ենք, Պարոյր Սեւակ,
ծերանում ենք, սիրելիս..»
— Կարծեմ իրաւունք ունէիր, երէկ մէկ տոպրակ հոն մոռցանք,— ըսաւ կինս այս առաւօտ, երբ անդրադարձաւ, որ շուկայէն մեր գնած մթերքներէն ոմանք կը պակսէին։
Բայց կ՚արժէ, որ պատմութիւնը սկիզբէն պատմեմ, որպէսզի աւելի յստակ ըլլայ դիպաշարը։ Continue reading “Ասանկ բաներ”