Category: ԳՐԱԿԱՆԱԳԻՏԱԿԱՆ

ԱՆՈՅՇ ԱԿՆԵՐԵԱՆ

Զապէլ Եսայեան։ Հեւքոտ կեանք, արձակագիր, արուեստագէտ, մարդասէր, հրապարակագիր, հասարակական գործիչ, ֆեմինիստ, թարգմանիչ, դասախօս, հայրենասէր, կին եւ մայր։
Ա՛յս ամենն էր Եսայեան եւ վստահաբար աւելին, որ միայն զինք մօտէն ճանչցողները եւ անշուշտ ի՛նքը Զապէլը, որ այնքան խորը պեղած էր իր հոգին՝ կրնային գիտնալ։ Մենք, այս հեռաւորութենէն՝ միայն իր թողած հետքերը կ՚ուսումնասիրենք եւ արդէն իսկ մեր գտածը իր մասին՝ քանի մը կեանք լեցնելու չափ հարուստ է։ Continue reading “ԶԱՊԷԼ ԵՍԱՅԵԱՆ — Կեանքը, գրական արուեստի յատկանիշները եւ ստեղծագործական կեանքի յատկանշական կէտերը(*)”

Ս.Ա.Յ.

….«մենք պատմութենէն գիտենք որ այն ամեն գաղափարները, դաւանանքները, շարժումներն ու զգացումները որոնք կնոջ մասնակցութեամբն ու աջակցութեամբը մէկ խօսքով կնոջ շունչովն են ոգեւորուեր, անո՛նք միշտ մե՛ծ, հերոսական ու տիրական եղեր են»։ Մառի Պէյլէրեան, ԿՆՈՋ ԱԶԴԵՑՈՒԹԻՒՆԸ. ՊԱՏԵՐԱԶՄԸ եւ ԿԻՆԵՐԸ, 2014

Մառի Պէյլէրեան ծնած է Պոլիս 1877-ին։ Ուսումը ստանալէ ետք Եսայեան վարժարանէն, եղած է ուսուցիչ նոյն վարժարանէն ներս։ Continue reading “ՄԱՌԻ ՊԷՅԼՅՐԵԱՆ, ՀԱՅ ԿՆՈՋ ԻՐԱՒՈՒՆՔՆԵՐՈՒ ՆԱՀԱՏԱԿ ՊԱՇՏՊԱՆԸ”

«Գրական Թերթ»-ի հարցազրոյցը թարգմանիչ, խմբագիր ՍԵՒԱՆ ՏԷՅԻՐՄԷՆՃԵԱՆի հետ

Շաքէ Երիցեան — Խօսենք «Արաս» հրատարակչութեան գործունէութեան մասին: Ինչպիսի՞ առաքելութիւն է իրականացնում այն իր տպագրած գրքերով:
Սեւան Տէյիրմէնճեան — «Արաս» հրատարակչութիւնը հիմնադրուել է Թուրքիայում, 1993 թ.: Այս տարի յոբելեանական տարի է: Continue reading “ԹՐՔԱԼԵԶՈՒ ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹԻՒՆԸ ՀԵՏԱՔՐՔՐՈՒԱԾ Է ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՄՇԱԿՈՅԹՈՎ”

ԱՐՄԵՆԱԿ ԵՂԻԱՅԵԱՆ

Դարձուածք կը կոչենք սովորաբար երկու,— երբրեմն՝ երեք, հազուագիւտ՝ աւելի,— բառերէ կազմուած այն կապակցութիւնը, ուր զայն կազմող բառերը կը կորսնցնեն իրենց բուն նշանակութիւնը, որով ամբողջ բառակապակցութիւնը կը վերիմաստաւորուի՝ ստանալով բոլորովին նոր`«դարձուածքային» բովանդակութիւն մը: Օրինակ՝ դարձուածք մըն է «երես տալ» բառակապակցութիւնը, որ կը նշանակէ Continue reading “Թեւաւոր խօսքեր եւ դարձուածքներ”

ՍԵՅՐԱՆ ԳՐԻԳՈՐԵԱՆ

ՄՈՒՏՔ

1064 թ. թուրքմէն-սելջուկ Արփ-Արսլանը գրաւում ու աւերում է հայոց մայրաքաղաք Անին: Մի քանի տարի յետոյ՝ 1071 թ., նա Մանազկերտի ճակատամարտում ջախջախում է բիւզանդական հզօր զօրքը: Այս յաղթանակով թուրքերը վերջնականապէս հաստատւում են Հայկական բարձրաւանդակում, որտեղից այլեւս երբեք չպիտի հեռանային: 1299 թ. հռչակւում է Օսմանեան կայսրութիւնը: 1453 թ. քսանմէկամեայ եռանդուն սուլթան Մէհմէդ 2-րդը գրաւում է անառիկ Կոստանդնուպոլիսը՝ վերացնելով Բիւզանդական կայսրութիւնը: Continue reading “ԹՈՒՐՔԻ ԿԵՐՊԱՐԸ ՀՐԱՆՏ ՄԱԹԵՒՈՍԵԱՆԻ ՍՏԵՂԾԱԳՈՐԾՈՒԹԵԱՆ ՄԷՋ”

Վ.-Ա. Ա.

Այդ տարին յատկանշական էր։ Անկախութեան հռչակումէն հազիւ ամիսներ անց մենք արդէն պիտի վայելէինք ներկայութիւնը հայրենի մտաւորականներու, գործիչներու, արուեստագէտներու։ Անոնցմէ մէկն ալ էդմոն Աւետեանն էր՝ ծանօթ գրականագէտ, փիլիսոփայ եւ մանաւանդ՝ այլախոհ, որուն այցելութիւնը չէինք կրնար աննկատ ձգել։
Մոնթրէալ եկած էր քանդակագործ Արթօ Չաքմաքչեանի հրաւէրով՝ բուժման նպատակով, ու մենք, անմիջապէս որ տեղեակ եղանք, որոշեցինք հանդիպում մը կազմակերպել 1992 մայիս 13-ին, «Հորիզոն»-ի նախաձեռնութեամբ՝ Հայ կեդրոնի «Թիւ 3» (մինչեւ օրս այդպէս անանուն մնացած) սրահին մէջ։ Իրարու լուր տալով քով-քովի բերինք 25 հոգի, որոնց համար Էդմոն Աւետեան անունը բան մը կ՚ըսէր վստահաբար։ Continue reading “25 տարի ետք — Անմոռանալի ասուլիս մը Էդմոն Աւետեանին հետ”

Գրականագէտ, փիլիսոփայ, այլախոհ Էդմոն Աւետեան ծնած է 10 նոյեմբեր 1929-ին Ուզբեկստանի Անդիժան քաղաքը, ուր հայրը աքսորուած էր։ 1934-ին ընտանիքը կը վերադառնայ Երեւան, ուր կ՚աւարտէ միջնակարգ դպրոցը 1946-ին։ Այդ թուականներուն նաեւ կը հիւանդանայ թոքախտով եւ, հակառակ բժիշկներու բացասական կարծիքին, կ՚ապաքինի։ Continue reading “ԷԴՄՈՆ ԱՒԵՏԵԱՆ (1929-2001)”

ԷԼԻԶ ՇԱՐԱՊԽԱՆԵԱՆ

Առաջին յիշողութիւններս շատ կանուխէն են։ Հալէպի ճեմարանի գրասեղաններուն առջեւ դեռ պարմանուհիներ՝ «Արեւելք» օրաթերթին մէջ, Ապրիլ 24-ի առթիւ լոյս տեսած իր յօդուածին առաջին փիլիսոփայական տողը գրաւած էր մեր ժպիտը եւ ուշադրութիւնը։ «Ապրիլ 24։ Կեանքի թէ մահուան օր։ Թերեւս կեանքի, թերեւս մահուան»։ Յետոյ իր զանազան գրքերու հրատարակութեան առիթով, այցելութիւններ Թորոնթօ, շնորհանդէսներ եւ քննարկումներ։ Հանդիպում Վենետիկի մէջ, ապա քանի մը անգամ Փարիզի մէջ եւ վերջապէս յաճախակի հանդիպումներ Երեւանի եւ Ուշիի մէջ, իր «Երկերու լիակատար ժողովածու»-ի հրատակութեան առիթով Հայաստան զանազան այցելութիւններուն ընթացքին։ Հակառակ որ առողջական խնդիրները ակնյայտ էին, մահը եղաւ անակնկալ։ Կրկին Հայաստան այցելելու ծրագիրներ կը մշակէր, նոյն «Ժողովածու»-ի վերջին հատորի հրատարակութեան առիթով, երբ նախախնամութեան այլ ծրագիրները խափանեցին իր մտադրութիւնը։ Continue reading “ՄՈՎՍԷՍԻՆ ժԱՌԱՆԳՈՒԹԻՒՆԸ — ՄԱՀՈՒԱՆ Ա. ՏԱՐԵԼԻՑԻՆ ԱՌԹԻՒ”

ՍՈՆԱ ԹԻԹԻԶԵԱՆ

Առակները խրատական բնոյթի կարճ գրութիւններ են, որոնք առաջացած են ժողովրդական բանահիւսութեամբ, ապա մշակուած են առակագիրներու կողմէ:
Սակայն Աւետիս Աւետիսեանի «Առակներ»-ը, ծնունդն են հեղինակին միտքն ու հոգին փոթորկող զգացումներուն՝ զայրոյթին, ընդվզումին, ինչպէս նաեւ սիրոյն եւ գնահատանքին: Գիրքը հրատարակուած է Լառնաքա, Կիպրոս, 2006-ին, անոր մէջ տեղ գտած են մօտաւորապէս վաթսունհինգ առակներ, զանազան երեւոյթներ շօշափող: Հերոսներու մեծամասնութիւնը կենդանիներն են, որոնք ընդհանրապէս առակագիրներու նախասիրութիւնը եղած են դարերէ ի վեր, սակայն երբեմն նաեւ մարդի՛կ հանդէս կու գան Աւետիսեանի առակներուն մէջ: Continue reading “ԱՒԵՏԻՍ ԱՒԵՏԻՍԵԱՆԻ «ԱՌԱԿՆԵՐ»-Ը”

ԱՆՈՅՇ ԱԿՆԵՐԵԱՆ

Ուրախալի երեւոյթ է տեսնել բառերու աճը մեր լեզուին մէջ։ Վերջապէս՝ բառապաշարի հարստութեամբ կը զարգանայ մարդոց միջեւ հաղորդակցութեան մակարդակը, իրարհասկացողութիւնը, եւ նոյնիսկ մտքերու յստակացումը։
Անշուշտ անհրաժեշտ է օտար բառերու որդեգրումը լեզուն այժմէական պահելու համար։ Բայց ինչպէս ամէն բանի համար՝ հոս ալ չափազանցումը վտանգաւոր է։ Խօսքը ներմուծուած օտար բառերու քանակին մասին չէ, այլ անհրաժեշտ բառերու կողքին՝ աւելորդ ներմուծումներուն մասին։ Շատ մը հայացուած օտար բառեր, որոնք լայն գործածութեան մէջ են արեւելահայ մամուլին մէջ, անհրաժեշտ յաւելումներ չեն, որովհետեւ այդ բառերուն հայերէնը գոյութիւն ունի եւ կը գործածուի արդէն, գոնէ արեւմտահայերէնին մէջ։ Եւ այս կէտը մեզ կը բերէ երկու լեզուներու մերձեցման հարցին։ Continue reading “ՀԱՅԱՑՈՒԱԾ ՕՏԱՐ ԲԱՌԵՐՈՒ ԳՈՐԾԱԾՈՒԹԵԱՆ ԲԱՑԱՍԱԿԱՆ ՀԵՏԵՒԱՆՔՆԵՐԸ”