ԺԱՄԱՆԱԿԻՆ ՏՂԱՍ ԱՍՏՂԵՐՆ ԷՐ ՈՒԶՈՒՄ, ԻՍԿ ՀԻՄԱ՝ ՂԱՐԱԲԱՂԸ (*)

ՅԱԿՈԲ ԿԱՐԱՊԵՆՑ

Այս բոլորի պատճառը տատիս տատն է եղել, այլապէս Նիւ Եորքում ծնուած որդիս ի՞նչ գործ պիտի ունենար Ղարաբաղի հետ։
Յետոյ այս խնդրում կարեւոր դեր են ունեցել նաեւ Մեղրիի գիշերները, երբ տատիս տատը Փոքր Թաղի իր քարակերտ տանը քաշուած բաներ է պատմել իր զաւակներին Արցախի ու Սիւնիքի մասին, Դաւիթ-Բեկի, Մխիթար Սպարապետի, Թորոսի, Բայանդուրի, էլ ի՞նչ գիտեմ, Տէր Աւետիքի, Փարսադանի, Պապի, Աւթանդիլի եւ, իհարկէ, իր ամուսնու՝ Վայրենի Յակոբի մասին, ո՞վ գիտէ, ինչպիսի սխրագործութիւններ Continue reading “ԺԱՄԱՆԱԿԻՆ ՏՂԱՍ ԱՍՏՂԵՐՆ ԷՐ ՈՒԶՈՒՄ, ԻՍԿ ՀԻՄԱ՝ ՂԱՐԱԲԱՂԸ (*)”

Տղաս, արեւն ու ծովը

ՅԱԿՈԲ ԿԱՐԱՊԵՆՑ

Այս ամիս լրացաւ արձակագիր Յակոբ Կարապենցի ծննդեան 95 տարին։ Նշելու համար քսաներորդ դարու հայ գրականութեան ուշագրաւ ներկայացուցիչին տարեդարձը, ընթերցողին կը ներկայացնենք իր վաղ շրջանի գրութիւններէն ուշագրաւ նմոյշ մը, ինչպէս նաեւ Վեհանոյշ Թէքեանի եւ Նանար Սիմոնեանի կողմէ իր մասին երկու գրութիւն։
Հորիզոն գրական

Ամեն իրիկուն, երբ տղայիս ձեռքը բռնած՝ մեր տան կից թղկենիների անտառն եմ գնում զբօսանքի, նա փոխանակ «վագր» ու «առիւծ» որսալու, հայեացքը դարձնում է դէպի հրդեհուող վերջալոյսը եւ յափշտակութեամբ բացականչում.
— Հա՛յրիկ, գնա՛նք դէպի արեւը։
Նայում եմ երանութեամբ լի իր դէմքին եւ արեւի արտացոլումը տեսնում իր սեւորակ աչքերի մէջ։ Continue reading “Տղաս, արեւն ու ծովը”

Յակոբ-Կարապենց / Վրէժ-Արմէն նամակագրութեան արխիւէն

Սուտան, (օդին մէջ) 13-12-73
Սիրելի ընկ. Կարապենց,
Վարը անծայրածիր անապատն է. կը վերադառնամ Ափրիկէի սրտէն, Ռուանտայէն, ուր գացեր էի խումբ մը գործակիցներու հետ Ռուանտայի Ազգային Համալսարանի շէնքերու ընդլայնումը ուսումնասիրելու համար։ 9000 մղոն երթ,… նոյնքան մըն ալ դարձ։ Ճամբորդութիւնը, անկասկած, եղաւ շատ հետաքրքրական եւ փաստօրէն ընդլայնեց հորիզոնս։ Continue reading “Յակոբ-Կարապենց / Վրէժ-Արմէն նամակագրութեան արխիւէն”

Յակոբ Կարապենցի ստեղծագործութիւնը — 1

ՆԱՆԱՐ ՍԻՄՈՆԵԱՆ

Արցախի Գրիգոր Նարեկացի համալսարանի դասախօս

Ծանօթ. խմբ. — Այս տարի լրացաւ 20րդ դարու երկրորդ կէսի մեր գրականութեան ամենայատկանշական դէմքերէն Յակոբ Կարապենցի մահուան 25-ամեակը։ Ստորեւ կը ներկայացնենք Յակոբ Կարապենցի ստեղծագործութեան մասին Արցախի Գրիգոր Նարեկացի համալսարանի դասախօս Նանար Սիմոնեանի ընդարձակ աշխատասիրութեան ներածականը։ Յաջորդական թիւերով պիտի տանք աշխատասիրութեան շարունակութիւնը՝ գլուխ առ գլուխ։

ՆԵՐԱԾՈՒԹԻՒՆ

Քսաներորդ դարի երկրորդ կէսի սփիւռքահայ արձակը դժուար է պատկերացնել առանց Յակոբ Կարապենցի գրական հարուստ ժառանգութեան։ Նա պատմուածքի, վիպակի, վէպի, փորձագրութեան ժանրային սահմաններում վերակառուցել է իմացական խօսքի սրութիւնն ու նպատակասլաց ընթացքը։ Continue reading “Յակոբ Կարապենցի ստեղծագործութիւնը — 1”

Յակոբ Կարապենց, մարդն ու գործը (1925-1994)

ՄԱՐԳԱՐ ՇԱՐԱՊԽԱՆԵԱՆ

«…Գրական իմ ամեն մի գործում ես ջանում եմ վերստեղծել ինձ:
Իսկ նման ամեն մի փորձից յետոյ գտնում եմ, որ եղածը անբաւարար է»:
Յակոբ Կարապենց

Ճիշտ է, որ ամեն ինչ անկատար է ու անբաւարար։ Որքան ալ ապրիս կեանքդ, որքան ալ գրես, ինչ ալ ընես, դարձեալ անկատար կը մնայ ան ու նաեւ անբաւարար։

Այս մտորումներով է , որ իր կեանքը ֆիզիքապէս աւարտեց Յակոբ Կարապենց գրողը: Յակոբ Կարապետեան մարդը։
Կարապենց 1925-ին ծնած էր Պարսկաստանի Թաւրիզ հայահոծ ու գործունեայ պատմական քաղաքին մէջ: Երեք տարեկանին, ծնողքին անհամաձայնութեան պատճառաւ, կ՚ապրի մօրմէն հեռու: Կը յանձնուի հօրաքրոջ խնամքին: Կարօտով ու մանկական այլազան զգացումներով լեցուն անբնական մանկութիւն մը կ՚ապրի ան: Continue reading “Յակոբ Կարապենց, մարդն ու գործը (1925-1994)”

Գրողն ու հասարակայնութիւնը

ՅԱԿՈԲ ԿԱՐԱՊԵՆՑ

Ի բնէ եւ իբրեւ կոչում ու պարտականութիւն, գրողը հակադրուած է ուժին ու իշխանութեան: Բիրտ ուժը միշտ էլ մարդկութեան թշնամին է եղել. ամենասարսափելի հիւանդութիւնը, որ երբեւէ վարակել է աշխարհը: Ուժն ու անսանձ իշխանութիւնը քայքայում են ամէն ինչ եւ սնանկացնում հենց նրա՛նց, ովքեր իշխանութեան գլուխ են: Արուեստագէտը այն էակն է, եթէ կ’ուզէք այն սրբազան խենթը, որ պայքարում է ուժի ու իշխանութեան դէմ՝ յանուն հասարակութեան շահերի պաշտպանելով ճշմարտութիւնը: Ահա թէ ինչու նա շարունակ հալածւում է այնտե՛ղ, ուր իշխանութիւնը զերծ է օրինական պատասխանատուութիւնից: Բիրտ ուժի առջեւ չկայ աւելի վտանգաւոր մի արարած՝ քան արուեստագէտը: Եթէ նա չի լռում, ապա լռեցւում է: Փորձ է կատարւում նաեւ շահագործելու արուեսագէտի ձայնը, նրան պարգեւելու իշխանութեան հովանաւորութիւնը: Եւ այս՝ ժողովրդավարական ամենից յառաջադէմ երկրներից սկսած մինչեւ միապետական իշխանութիւնները: Continue reading “Գրողն ու հասարակայնութիւնը”