Հորիզոն շաբաթաթերթի գրական յաւելուածը
Պատմուածքներ
1940-ական թուականներուն Հալէպի բնակարաններուն մեծամասնութիւնը սահմանափակ յարմարութիւններով օժտուած էր, ու բաղնիքները հեռու էին գործնական ըլլալէ. լոգնալու համար անհրաժեշտ էր օճախին վրայ խոշոր կաթսաներու մէջ ջուր տաքցնել, ապա «բաղնիք» համարուած փոքր խուցի մը մէջ մայրեր իրենց փոքրերը ցած, անթեւ աթոռակի վրայ նստեցնելով՝ կ՚օճառէին անոնց Continue reading “ԱՐԵՒԵԼԵԱՆ ԲԱՂՆԻՔ”
Սեդրակ ուրախ էր։
Չորս օր առաջ թոշակի ելած էր, երեսուն երկար ու ձիգ տարիներ մետաղագործական հսկայ արտադրամասին մէջ շաբաթական հինգ օր տքնելէ ետք։ Փոքրիկ հանդիսութիւն մը, նուէր մը (թանկարժէք ժամացոյց մը), յուշատախտակ մը… եւ մանաւանդ ամեն ամիս կոկիկ թոշակի մը հեռանկարը։
Դեռ առոյգ էր Սեդրակ, վաթսունը նոր թեւակոխած։ Տակաւին ամբողջ կեանք մը ունէր առջեւը։ Տարիներ շարունակ երազած էր այս օրը։ Հազիւ պատանեկութենէն դուրս եկած, նետուած էր կեանքի ասպարէզ, ինչպէս գրոց-բրոցները կ՚ըսէին, եւ անընդհատ վազած էր։ Ի՜նչ գործ ըսես, որ չէր ըրած. աշկերտութիւն երկաթագործի մօտ հոն՝ Հալէպ, բանուորութիւն՝ Պէյրութ ապա Գանատա, քշած էր թաքսի՝ ինչպէս բոլոր նորեկները, յետոյ կրցած էր մտնել այդ գործարանը, որուն զուգահեռ պահած էր թաքսին, մէկ արտօնագիրը երեքի վերածած ու վարձու տուած, բացած էր թաղային մանր խանութ, կուտակած էր բաւական կարողութիւն… Զուգահեռ՝ կազմած էր ընտանիք, կին եւ երկու երեխայ, որոնց ուսման համար ոչինչ խնայած էր։ Կրցած էր սեփական տուն ունենալ, երկու անգամ փոխած էր զայն՝ աւելի մեծը գնելով։ Վերջին տունը չէր գնած, այլ անցեալ տարի գետի ափին կառուցել տուած էր՝ լայն, ընդարձակ, ուր ամառները պիտի հաւաքուէին իր ընկերներն ու ազգականները եւ իր սիրտը պիտի փառաւորուէր։ Continue reading “Բադերը երեքն էին”
Ողջ մնայ «Կուկըլ մափ»-ը: Անոր շնորհիւ տասը րոպէ քալելէ ետք հասանք Ինսպրուկի(*) այն պարտիզակը որուն կեդրոնը Հայոց ցեղասպանութեան յիշատակին հայկական գեղեցիկ խաչքար մը տեղադրուեցաւ 2016-ին: Քանի մը երկվայրկեան լուռ ու խորունկ հայեացք մը նետեցինք յուշարձանին, տակը գրուած գերմաներէնով յուշագրութիւնը կարդացինք, ետեւը երեւցող հրաշալի Ալպեան լեռնաշղթաներուն գեղեցկութիւնը գովերգեցինք ու նկատեցինք որ անոր շրջակայքը նստարաններ կան: Continue reading “Յուշանկար”
Մութ ու ցուրտ տարիներէն…
Առաջին երկու շաբաթը բրինձը խառնելով կ՚եփէի: Մէկ գաւաթ պարսկական բրինձին երկու գաւաթ հայկական ջուր, Լիբանանէն բերած «մաժի քիւպ» մը մէջը կը նետէի, մի քանի տեսակ Հալէպի համեմունք եւ անպայման Այնճարէն հետս բերած, մայրիկիս չորցուցած «նանէ»ի (անանուխ) փոշիէն քիչիկ մը վրան կը ցանէի: Հալէպահայերը կ՚ըսէին «նանէ»ն բրինձին հետ չ՚երթար, պարսկահայերը կը պնդէին թէ բրինձին հետ ամեն ինչ կ՚երթայ: Ես ալ համոզուած էի որ «նանէ»ն ամեն ինչի հետ կ՚երթայ ու ձեռքիս գործը կ՚ընէի: Յետոյ կը սկսէի խառնել մինչեւ որ ջուրը քաշուի: Ամենալաւ օրերուն մէջը ստեպղին մըն ալ կը մանրէի: Այդ օրերուն ստեպղինով փիլաւը մեր խորովածն էր: Continue reading “Գիրք ու բրինձ”
ՎՐԷԺ-ԱՐՄԷՆ
— Հայրի՛կ, Մարալը կ՚ուզէ ձեզի ծանօթանալ,— յայտնեց աղջիկս երբ վերջերս այր ու կին Ֆրեզնօ կը գտնուէինք իրեն այցելութեան,— դուն անոր հօր հետ թղթակցած ես եղեր։
Զգացուած էի նման հետաքրքրութեան համար. Մարալ Գալիֆորնիոյ թոռնիկներուս դասընկերներուն մեծ մայրն էր։ Բայց ո՞վ էր իր հայրը, որուն հետ կապ հաստատած եմ եղեր ատենին։ Յետ պրպտումի ի յայտ եկաւ, որ խօսքը Սիմոն Սիմոնեանի մասին էր։ Այս անգամ ծանօթանալու ցանկութեան ծանրութիւնը տեղափոխուեցաւ ա՛յս կողմ։ Ի՞նչ անակնկալ. ուրկէ՞ ո՛ւր առիթ պիտի ունենայի զրուցելու անուանի մտաւորականին՝ ուսուցիչին, արձակագրին ու հրապարակագրին մէկ հարազատին հետ, «ի բերանոյ իւրմէ» լսելու անոր մասին։ Continue reading “Սիմոն Սիմոնեան միշտ մեզի հետ”
ՏՈՄՍԱԿ – ՅԱՅՏԱԳԻՐ
Բովանդակ հայ ժողովուրդի միացեալ կազմակերպութիւնը (սղագրուած՝ ԲՀԺՄԿ) 1966 յունուարի 1-ին, ժամը ճիշդ 4-ին պիտի կատարէ հայ ժողովուրդի ծննդեան տասհազարամեակի տօնակատարութիւնը, Իւնեսքոյի բոլոր սրահներուն մէջ։
Կը խնդրուի հայկական կուսակցական, կրօնական, աշխարհական, բարեսիրական, մարզական, դպրոցական, հայրենակցական, իգական, արական, երիտասարդական, ծերական, մանկական բոլոր կազմակերպութիւններէն խաչաձեւել, նո՛յն օրը, նո՛յն ժամուն եւ … նո՛յն սրահներուն մէջ կազմակերպելով իրենց հանդիսութիւնները։ Continue reading “ԿԸ ԽՆԴՐՈՒԻ ԽԱՉԱՁԵՒԵԼ”
Պատերազմը կարծես թէ լռել էր կամ էլ՝այդպէս էր թւում…25 տարի առաջ…
Խոնաւ նկուղներից մէկիկ-մէկիկ դուրս էին գալիս մանուկներ, աչքերում՝ արեւի եւ լոյսի փափագ: Նրանք վախուորած դեպի երկինք էին նայում ու մտածում՝ յանկարծ օդում ինչ-որ «թռչող բան» չյայտնուի: Այնտեղ՝ նկուղում, նրանց ամիսներ շարունակ սաստում էին. «Յանկարծ դուրս չգաք, օդում շատ մեծ թռչուններ կան, նրանք մանուկներ են գողանում»: Continue reading “ՀԵՔԻԱԹՆԵՐԸ ՄՆԱՑԻՆ ՀԵՌՒՈՒՄ ԿԱՄ՝ ՄԱՆԿՈՒԹԻՒՆ, ՈՐ ՉՄԱՆԿԱՑԱՒ…”
—Բարե՛ւ, հայելի՛:
—Ինչպէ՞ս ես:
Այդ առաւօտ շատ աճապարանօք էր երեւի: Նոյնիսկ չանդրադարձաւ, թէ որքա՜ն յոգնած ու կքած է: Նկատեցի՞ր՝ ինչպէ՛ս երեսը կը լուար. արա՛գ, վայրենաբա՛ր…: Ափերուն մէջ պա՛ղ ջուրը կը հաւաքէր ու կը հարուածէր դէմքին, նկատեցի՞ր: Ան երեսը չէր լուար…: Յետոյ, տեսա՞ր ինչպէս ձեռքերը կռթնեցուց մարմարեայ քարին վրայ, երկա՜ր շունչ մը քաշեց ու վիզը կամա՜ց մը վեր հանեց: Երբ դէմքը քեզի հանդիպեցաւ, երկվայրկեան մը դիտեց դէմքէն վար հոսող պաղ ջուրին եւ տաք ու աղի արցունքներուն կաթիլները ու հեռացաւ…: Continue reading “ՀԱՅԵԼԻ”
2015-ի աշնան լոյս տեսաւ դերասանուհի, բեմագիր եւ բեմադրիչ Աննի Ռոմանի «Հայաստանցի մեծ մայրիկս» հատորը (Anny Romand, Ma grand-mère d’Arménie, éd. Michel de Maule, Coll. Je me souviens. 2015. 123pp)։ «Հորիզոն գրական»-ի ընթերցողներու ուշադրութեան կը յանձնենք անոր ներածականը՝ Հորաս Էնգդալի կողմէ, ինչպէս նաեւ յուշավէպէն հատուածներ, թարգմանութեամբ մեր աշխատակից Գրիգոր Ջանիկեանի։ Continue reading “«ՀԱՅԱՍՏԱՆՑԻ ՄԵԾ ՄԱՅՐԻԿՍ»”
Վկայ եղա՞ծ էք ժամը հարիւր քիլոմեթր արագութեամբ սուրացող մրրիկի մը, որ իր ընթացքին մէջ առանց խնայելու ատակ է արմատախիլ ընել ծառեր ու վար առնել բնակարաններու կտուրներ։ Ներսէս Պարսումեան այդ մրրիկը հանդիսացած է 1940-50-ական թուականներուն՝ Հալէպի ազգային ու ուսումնական կեանքին մէջ։ Continue reading “ՆԵՐՍԷՍ ՊԱՐՍՈՒՄԵԱՆ”