Յանձնառու քաղաքացիի հրամայականը — ՅԻՇԱՏԱԿՆԵՐ ՍԻԼՎԱ ԿԱՊՈՒՏԻԿԵԱՆԷՆ

ՄՈՎՍԷՍ ԾԻՐԱՆԻ

Երեւան, Մաշտոցի պողոտայ, 1973, աշուն

Նոր հրատարակուած էր եղբօրս՝ Պետիկ Հերկելեանի առաջին գրքոյկը՝ «Պատուհանէն դուրս»-ը, եւ անկէ տրցակ մը տարած էի հետս Երեւան, բաժնելու համար ազգականներու, ընկերներու եւ որոշ գրողներու: Որովհետեւ Պետիկը նամակ մըն ալ գրած էր Յովհաննէս Շիրազին, որոշեցի առաջինը այցելել անոր, որուն ցանկութիւն ունէի ծանօթանալու միաժամանակ: Այն ատեն Շիրազը կ՚ապրէր Լենինի (այժմ՝ Մաշտոցի) անուան պողոտայի վրայ: Բարձրացայ երկրորդ յարկ եւ Continue reading “Յանձնառու քաղաքացիի հրամայականը — ՅԻՇԱՏԱԿՆԵՐ ՍԻԼՎԱ ԿԱՊՈՒՏԻԿԵԱՆԷՆ”

Հասկցողաց համար Քեսապը պատառ մը հայրենիք է

Յակոբ Չոլաքեան
ԹԷ ԻՆՉՊԷՍ ԺԱՅՌԸ ՍՐԲԱՎԱՅՐԻ ԿԸ ՎԵՐԱԾՈՒԻ

Գարատուրանի Ծովու թաղէն շուրջ մէկ քիլոմեթր վեր, գիւղի նախկին հողէ ճամբուն տակ կը գտնուէր Պաղ աղբիւրը, պատին դրուած ջրդոնէն հոսող ճկոյթ մը ջուրով: Որսորդներ ու ճամբորդներ հոս անպայման կանգ կ՚առնէին, ափ մը երկու ափ ջուր կը խմէին, օ՜խ, ափ մըն ալ կու տային երեսին, ճակատին, կը շփէին ծոծրակը, ապա հանգստանալու համար կը նստէին ճամբուն վրայ թեք ինկած հսկայ ժայռին տակ, ուր ո՛չ արեւ կը դպչէր, ո՛չ անձրեւ։
Այդպէս էր, երբ տակաւին հետիոտն էր ճամբորդութիւնը շրջանին մէջ եւ Continue reading “Հասկցողաց համար Քեսապը պատառ մը հայրենիք է”

Մարգար Շարապխանեան

Վեհանոյշ ԹԵՔԵԱՆ

Ի՜նչ խոհուն ժպիտ ունէր, ի՜նչ անկեղծութիւն: Մարգարն ու Էլիզը ջերմութիւն եւ մտաւորական մթնոլորտ ստեղծողներ էին: Առաջին անգամ իրենց հանդիպեցայ 1978-ի նոյեմբերին: Նոր ամուսնացած էին, ես ալ Պէյրութէն տասը օր առաջ տեղափոխուած էի:
Ամերիկահայ գրողներու միութեան համագումարէն ետք (առաջինը եւ վերջինը) գիշերը Նիւ Եորք քաղաքին մէջ հաւաքուեր էինք Սօսի Continue reading “Մարգար Շարապխանեան”

Փորձեց եւ յաջողեցաւ

— Մարգար Շարապխանեանի յիշատակին

Ստորեւ հատուած մըն է հեղինակին ընդարձակ մէկ գրութենէն, որ ձօնուած է Է./Մ.-ն։ Օրին ան ձօնին այդ սկզբնատառերէն անդին չէ՛ անցած բացայայտելու համար ինքնութիւնը Սօսիին ու Սերոբին, որոնց անունները պատահականութեամբ չէ՛, որ ընտրուած են…։ Խօսքը, ի հարկէ, կը վերաբերի Էլիզ ու Մարգար Շարապխանեաններուն։ Դրուագը կը կանխէ Թորոնթոյի մեր ամենօրեայ վարժարանի ստեղծումը, որուն մէջ այնքան ներդրում է ունեցած ի՛նքը՝ Մարգար, ապա վարած անոր տնօրէնութիւնը երկար տարիներ, միշտ ամեն ձեւով աջակից ունենալով իր հաւատաւոր կողակիցը՝ Էլիզը։ Իսկ ողբ. Հիլտան ճանչցողը պիտի յիշէ Էլիզին անբաժան ընկերուհին, որուն Մարօ անունն ալ այստեղ նոյնպէս յեղափոխական հայուհիէ մը փոխ առնուած է… Օրե՜ր էին։

Վ-Ա.

Գէմպրիճէն ետ՝ Թորոնթօ երբ հասանք, դեռ կանուխ էր. գնացքս մէկուկէս ժամէն կը մեկնէր։ Անցանք Սերոբի տունէն, ուր ակռայի խոզանակս մոռցեր էի:
Չորս հոգի էինք, Սերոբը, կինը՝ Սօսին, իրենց անբաժան ընկերուհին՝ Continue reading “Փորձեց եւ յաջողեցաւ”

«Ասիկա իրական չէ, չէ՞…»

Նորա Բարսեղեան

Օգոստոսի 4-ին լրացաւ 3րդ տարելիցը Պէյրութի նաւահանգիստի ահաւոր պայթումին, որ կը համարուի ցարդ արձանագրուած ամենահզօր ոչ-հիւլէական արհեստական պայթումը։ Բացի իր մարդկային եւ նիւթական վնասներէն (առնուազն 218 մահ եւ 7000 վիրաւոր, 300 հազար անտուն, 15 միլիառ ամ. տոլարի գնահատուող նիւթական վնաս), դարձաւ խորհրդանիշը բազմիցս վիրաւոր բայց յամառօրէն կենսունակ քաղաքին ու երկրին։
«Ազդակ»ի պատասխանատու խմբագիրներէն Նորա Բարսեղեանի այս գրութիւնը գրուած է երեք մասով։ Հեղինակը պայթումի իւրաքանչիւր տարելիցին հրապարակած է անոր մէկ բաժինը, որ լայնօրէն տարածուեցաւ մեր մամուլի էջերուն վրայ։ Նախընտրեցինք ներկայացնել երեք բաժինները միասին, որպէս մէկ ամբողջութիւն, որպէսզի ընթերցողը զայն ընկալէ լիարժէքօրէն, առանց ընդմիջումներու։

Հորիզոն գրական

— Արա՛, այս ֆիլմերուն մէջ ինչպիսի՞ նկարահանումներ կրնան ընել, որ ամբողջ քաղաք մը քարուքանդ ըլլայ, ամեն մարդ վնասուի, քաոս տիրէ ամենուրեք, այսքա՜ն տակնուվրայութիւն… Վստահ ասիկա իրական չեն նկարեր, այլապէս ինչպէ՞ս պիտի ընեն, քաղա՞ք մը կործանեն…
— Սովորաբար մէկ փոքր մաս մը իրական կ՚ըլլայ, իսկ ամբողջութիւնը` Continue reading “«Ասիկա իրական չէ, չէ՞…»”

Մթագնում

Հայդուկ Շամլեան

«Էգուց, անպայման կու գաք եւ զիս կ’առնէք, ես ալ կ’ուզեմ աշխատիլ»:
Տղաքը մի քանի օր է արդէն տքնաջան գործի վրայ էին, երբ որ մենք հասանք Շուշի: Մեր ժամանումի յաջորդ օրը, թէկուզ Ճամբարի բացման օրն էր, սակայն վերջին առիթս էր, որ կարենամ միանալ իրենց աշխատանքին:
Արեւը ծագելէն առաջ պէտք է որ կատարէինք այդ օրուայ գործը, քանի որ անկէ ետք օդը շատ տաք էր, տօթ էր, եւ վտանգաւոր էր կիզիչ արեւին տակ այդպիսի աշխատանք կատարել: Continue reading “Մթագնում”

Ի վերուստ անիծուածը՝ պատնէշի վրայ

Մովսէս Ծիրանի

Երեւան, մայիս 1975

Այդ օրերուն Օպերայի մօտ Շարա Տալեանի բնակարանը կ՚ապրէի վարձով: Այրիացած տիկ. Ժասմենան ներսէն կանչեց.
—Արի՛ Մովսէս ջան, էլի էդ «նագլի» մարդն է զանգում:
Այդ «նագլի» մարդը Հրանդ Մաթեւոսեանն էր:
—Ասա՛ Հրանդ ջան, լսում եմ: Continue reading “Ի վերուստ անիծուածը՝ պատնէշի վրայ”

ԲԱՆԱՍՏԵՂԾԻ ԽՕՍՔՆ ՈՒ ԳՈՐԾԸ

Հրաչեայ Բեգլարեան

Մեր ազգային-ազատագրական պայքարի մէջ նոր փուլ նշանաւորեց ԼՂ մարզխորհրդի 1988թ. փետրուարի 20-ի պատմական նստաշրջանը` արտայայտելով մայր Հայաստանին վերամիաւորուելու արցախահայութեան կամքն ու ձգտումները: Նստաշրջանը կազմակերպուած անցկացնելու գործը` նախաձեռնող խմբի կողմից, վստահուած էր գրող, շարժման ակտիւ գործիչ Վարդան Յակոբեանին։

Ղարաբաղի գրական օջախում Վարդան Յակոբեանի երևալը մի Continue reading “ԲԱՆԱՍՏԵՂԾԻ ԽՕՍՔՆ ՈՒ ԳՈՐԾԸ”

«Կատակե՞լ թէ չկատակել», ա՛յս է խնդիրը

ՄՈՎՍԷՍ ԾԻՐԱՆԻ

Փարիզ, 1977 յուլիս, «Յառաջ»-ի խմբագրատուն

Այդ տարին նոր ընդունուած էի իբրեւ արուեստաբանութեան ուսանող: Եւ որովհետեւ միջազգային կերպարուեստի մասին գիտցածս թէ՛ քիչ էր եւ թէ՛ տեսական, որոշեցի մեկնիլ Փարիզ, ուր հնարաւորութիւն կ՚ունենայի աչքովս տեսնելու եւ ուսումնասիրելու արուեստի բոլոր շերտերը: Տեղաւորուելէ ետք մօրաքրոջս տղուն՝ Քրիստափորի (Պուրսալեան) բնակարանը (Saint-Denis), յաջորդ օրը գացի եւ այցելեցի Continue reading “«Կատակե՞լ թէ չկատակել», ա՛յս է խնդիրը”

Բացօթեայ թանգարանին փողոցներուն մէջ

Վահէ Թղլեան

Հաշուուած օրեր մնացեր էին Հայաստան գտնուելուս, շուտով պիտի վերադառնայի Գանատա, երբ Գիւմրիի «Հայ Բուսակ» համալսարանի հրաւէրով, Համահայկական Գրողներու Միութիւնը կը պատրաստուէր «Դէպի Երկիր» ծրագիրով ու Գիւմրեցի Ղեւոնդի (Համլետ Աշոտի Մանուկեանի) նոր լոյս տեսած բանաստեղծական գիրքի շնորհանդէսի առիթով՝ մեկնիլ Գիւմրի։ Այս անգամ, ժամանակս շատ խիտ ըլլալով՝ Continue reading “Բացօթեայ թանգարանին փողոցներուն մէջ”